Takaful in Belgium
Een islamitische levensverzekering – ook iets voor u?
In Brussel is vandaag al 1 op 4 inwoners moslim. De moslim bevolking neemt de komende decennia toe van 5% tot 10% van de Europese bevolking. De recente vluchtelingenstroom zal dat alleen nog maar versnellen. Daarmee wordt dit een steeds interessante doelgroep voor bedrijven om producten of reclame op af te stemmen. Anderzijds is in sommige landen waar islamitische levensverzekeringen verkocht worden, tot 1 op 3 van de klanten niet-moslim.
Sommigen onder u hebben misschien al eens gehoord over islamitisch bankieren. Dat betekent een bank die werkt zonder interesten. Het onderliggend principe is op zich lovenswaardig: iemand mag geen geld verdienen door zonder risico in zijn luie zetel te zitten. Om geld te verdienen moet je zelf ondernemen of geld in een onderneming investeren en dus ook het risico lopen dat je geld verliest in plaats van verdient. Bovendien investeert een islamitische bank niet in zaken die ‘haram’ zijn. Haram betekent ‘verboden’ volgens de Shari’ah, de wetten van de Islam. Enkele voorbeelden hiervan zijn de wapenindustrie, drugs en alcohol, de productie van varkensvlees, … .
Islamitische levensverzekeringen zijn minder gekend, maar steunen op dezelfde principes. Naast een verbod op intrest en haram investeringen, zijn onzekerheid en ‘gokken’ niet toegelaten. Volgens de Shari’ah dienen twee partijen die een contract met elkaar aangaan, op voorhand duidelijk te weten wat de inhoud van dat contract is. Indien één van de twee meer (relevante dingen) weet dan de andere, dan is het contract nietig (ongeldig). Bij levensverzekeringen, waarbij een bepaald bedrag wordt uitbetaald indien de verzekerde sterft, uit zich dat in het inschatten van die sterftekans. De verzekeraar baseert zich daarbij op statistieken uit het verleden, op de antwoorden die de verzekeringnemer invult op een medische vragenlijst, op zijn eigen ervaring, … . Niet alleen beschikt de verzekeraar over heel wat extra informatie, bovendien is en blijft het maar een inschatting. Een nieuw medicijn of een nieuwe ziekte, een verandering in het gedrag of de levensomstandigheden van de verzekerde en tal van andere factoren zullen die kans in de toekomst beïnvloeden. Het aspect van ‘gokken’ kan u nog het eenvoudigst vergelijken met de lotto of met een casino: het casino (de bank) wint altijd. Door de stijgende levensverwachting is het in de praktijk ook de verzekeraar die hierdoor vaak stevige winsten kan boeken. Een oplossing voor dit probleem is dat de verzekeraar zijn winst (en verlies) deelt met de verzekeringnemers: zo betaalt iedereen uiteindelijk een correcte prijs voor deze levensverzekering en maakt het niet uit dat de verzekeraar op voorhand meer informatie had.
In zijn Engelstalige thesis beschrijft werkstudent Johan Camp uitgebreid hoe en waarom islamitische verzekeringen zijn ontstaan en zich de afgelopen decennia hebben ontwikkeld. Daarna gaat hij dieper in op hoe men dit type verzekeringen in België zou kunnen aanbieden. Op dit moment worden deze producten namelijk niet in België verkocht. Er bestaan dan ook een aantal hinderpalen.
Delen van winst en verlies met de klant wordt ook wel ‘onderlinge verzekering’ genoemd. In de ons omringende landen is dit een veel voorkomende manier om verzekeringen aan te bieden (vaak tot 40% of meer van de verkochte verzekeringen). In België is het aanbod echter beperkt, met Federale Verzekeringen als meest gekende speler. De Belgische wetgeving is dan ook eerder afgestemd op de commerciële verzekeraars en het is niet vanzelfsprekend een nieuwe onderlinge verzekeringsmaatschappij op te richten.
Vervolgens is een goede manier om onzekerheid in een contract weg te nemen, een zeer transparante opsomming van de voorwaarden, de risico’s en de kosten. Op dat vlak is er wel een recent initiatief vanuit de overheid met de nieuwe verzekeringswet van april 2014. Die wordt verder uitgewerkt en gecontroleerd door de FSMA (een orgaan van de Belgische overheid dat onder andere de rechten van de consument beschermt in de financiële sector). Binnenkort dienen ook een aantal Europese initiatieven op dat vlak in Belgische wetgeving omgezet te worden. Zeker wat betreft investeringsproducten zou dit moeten leiden tot een verbetering van de huidige situatie. In het algemeen blijft het echter voor u als klant nog vaak onduidelijk wat de specifieke risico’s zijn, hoeveel u daarvoor betaalt, wat de tussenpersoon die u de verzekering adviseert precies betaald krijgt, wat de verzekeraar verdient en wat hij daarvoor allemaal doet. Het mag u misschien verbazen, maar bij islamitische levensverzekeringen is een veel uitgebreidere transparantie eigenlijk essentieel.
We komen tenslotte terug op de titel van dit artikel. Stel dat er islamitische levensverzekeringen worden aangeboden op de Belgische markt, waarom is dit product dan misschien iets voor u? Om te beginnen zijn er de ‘ethische’ investeringen. U mag dan misschien geen bezwaar hebben tegen varkensvlees, maar uit de belangstelling voor ethische investeringen in het algemeen blijkt toch dat u wel sympathie kan opbrengen voor het niet investeren in wapens, drugs en andere activiteiten die de samenleving als geheel schade berokkenen. Vervolgens is er het delen van winst en verlies tussen de verzekeringsnemers als kenmerk van de onderlinge verzekering – in tegenstelling tot de commerciële verzekeringsmaatschappij die met alle winst gaat lopen. Tenslotte zal u door een verhoogde transparantie een veel duidelijker beeld krijgen op wat u koopt, wat er met uw geld gebeurt en wat de verzekeraar daar allemaal voor doet. En geef toe: wie kan daar nu tegen zijn?
