Wordt agressief rijgedrag van mannen, dat voortkomt uit boosheid, beter voorspeld door impliciete of expliciete maten van agressie?
Dan toch geen heer in het verkeer?
Studie naar agressief rijgedrag van mannen.
Agressief rijgedrag is een actueel probleem met een grote impact op de verkeersveiligheid. Boosheid tijdens het rijden en agressief rijgedrag blijken een vaak voorkomend fenomeen te zijn. Het thema krijgt hierdoor de laatste jaren veel aandacht van de media en van onderzoekers.
Stel, je rijdt 50 km/u binnen de bebouwde kom. Perfect volgens de regels dus. Plots komt er een bestuurder achter je opdagen die liever wat sneller rijdt, maar je niet voorbij kan rijden. Deze bestuurder laat zijn frustratie blijken door hevig te claxonneren en met zijn lichten te flikkeren. Je vloekt eens binnensmonds en besluit de bestuurder staalhard te negeren, je doet immers niets verkeerd. Je komt thuis en laat je uit over hoe onbeschoft en agressief die bestuurder wel niet was! Klinkt bekend, niet?
Stel, je bent te laat vertrokken voor je werk maar je kan nog op tijd zijn als je maar goed door rijdt. Er rijdt echter een oud vrouwtje voor je en op het eerstvolgende kruispunt wil ze links afslaan. Maar hier doet ze enorm lang over. Je begint te vloeken en gebaren te maken, dit kan toch niet meer? Je claxonneert eens goed om te laten merken dat je haast hebt. Wanneer je eindelijk kunt doorrijden, rij je veel te snel en maak je enkele inhaalmanoeuvres die je anders nooit zou maken. Aangekomen op het werk geef je je ongezouten mening over ouderen achter het stuur. Klinkt ook bekend, niet?
We ergeren ons vaak dood aan agressieve bestuurders, maar tegelijkertijd betrappen we onszelf erop dat we zo nu en dan ook agressief uit de hoek komen. Agressief rijgedrag lijkt steeds vaker voor te komen, tijd voor een onderzoek dus.
Agressief rijgedrag klinkt echter erg vaag, iedereen geeft er wel een andere invulling aan. Laten we dat dus eerst uitklaren. Wanneer een bestuurder tijdens het rijden gedrag vertoont dat bedoeld is om fysieke of psychologische schade te veroorzaken bij een andere weggebruiker, spreken we van agressief rijgedrag. Het veroorzaken van schade kan wel breed opgevat worden. Voorbeelden van agressief rijgedrag zijn bumperkleven, overdreven snel rijden, gevaarlijke manoeuvres, door het rood rijden, obscene gebaren, … Deze masterthesis onderzocht op welke manier agressief rijgedrag van mannen het best voorspeld kan worden. Waarom enkel mannen? Wel, uit onderzoek blijkt dat vrouwen en mannen agressie op een verschillende manier uiten. Hierdoor kunnen we mannen en vrouwen moeilijk met elkaar vergelijken. Er wordt gefocust op mannen omdat zij vaker agressie vertonen op een directe manier, zoals fysieke agressie, wat in het verkeer voor grote problemen kan zorgen. In totaal hebben vijftig mannen met een leeftijd tussen 19 en 45 jaar deelgenomen aan het onderzoek.
Om het gedrag te voorspellen, zijn twee manieren vergeleken. De eerste manier zijn expliciete maten, dit zijn meetmethodes die agressief rijgedrag op een directe manier meten. In dit onderzoek zijn hiervoor vragenlijsten gebruikt. Deze vragenlijsten gingen in op algemeen agressief gedrag, algemeen rijgedrag en agressief rijgedrag. De tweede manier zijn impliciete maten, dit zijn meetmethodes die agressief rijgedrag op een indirecte, automatische manier meten. Hiervoor is een computertaak gebruikt (de Impliciete Associatie Test) die bij de deelnemer de associatie tussen zichzelf en agressie onderzocht om zo een beeld te krijgen van zijn attitude over agressie. Nadat de deelnemers de vragenlijsten en de computertaken hadden ingevuld, volgden de stemmingsinductie en de rijtaak. Voor de stemmingsinductie werden de deelnemers gelijk verdeeld over twee groepen, een boosheid conditiegroep en een neutrale conditiegroep. De stemmingsinductie bestond uit een gesprek, waarmee bij de ene groep werd getracht een boze stemming op te wekken en bij de andere groep een neutrale stemming. Daarna legden zij dezelfde rijtaak af in een rijsimulator. Tijdens de rijtaak werd het rijgedrag onderzocht op basis van vier frustrerende verkeerssituaties: voorrang van rechts verlenen, een traag voertuig volgen, verkeerslichten die naar oranje veranderen en links afslaan op een zeer drukke weg. Tijdens de analyses werden de resultaten van de vragenlijsten en computertaak vergeleken met de resultaten van de rijtaak.
Uit de analyses bleek dat deelnemers na de boosheidinductie meer agressief rijgedrag vertoonden dan deelnemers na de neutrale inductie, maar het verschil was echter klein. De stemmingsinductie had wel een grotere invloed op de voorspellende kracht van de vragenlijsten en de computertaak. Het rijgedrag kon beter voorspeld worden wanneer de deelnemers de boosheidinductie hadden ondergaan. Verder werd de voorspellende kracht van de impliciete maat en de expliciete maten vergeleken. Hieruit bleek dat de gebruikte expliciete maten (de vragenlijsten) goed in staat waren om het rijgedrag te voorspellen. De gebruikte impliciete maat (de computertaak) was echter niet in staat om het rijgedrag juist te voorspellen. Dat de expliciete maten goede voorspellers zijn, is relevant voor de praktijk. Vragenlijsten zijn een makkelijke methode voor het onderzoeken van gedrag, nemen weinig tijd in beslag en brengen weinig kosten mee. De overige resultaten van het onderzoek dragen bij aan het aanpakken van dit probleemgedrag. Zo focussen interventies zich best op jonge mannen en dienen zich te richten op het voorkomen van boosheid tijdens het rijden en het veranderen van attitudes over agressief rijgedrag. Dit kan bijvoorbeeld door woedebeheersingscursussen en het verwerken van attitude beïnvloedende strategieën in rijopleidingen. Tot slot bevestigde het onderzoek nogmaals dat agressie een negatieve impact heeft op de rijprestatie. Misschien moeten we in het vervolg allemaal eens tot tien tellen wanneer we boos worden in het verkeer? Het zou alvast een begin zijn!
