Las distintas caras de la frontera en The Mystery of Survival and Other Stories de Alicia Gaspar de Alba

EEN WERELD ZONDER GRENZEN: ILLUSIE OF MOGELIJKHEID? Hoe zou u zich voelen als u nergens thuis hoorde? Als u zou zweven tussen twee culturen, twee talen, twee naties, maar tot geen van beide volledig behoorde? Hoe zou u zich voelen als u afgewezen werd in het land dat u uw natie noemt omdat u een andere taal spreekt? Andere gewoontes hebt? Er andere religieuze overtuigingen op nahoudt? Waarom moet men deel uitmaken van één natie, één cultuur, één taal? Waarom kan men gewoon zichzelf niet zijn? Waarom wordt iemand genegeerd en gediscrimineerd als men bepaalde talen, gewoontes en overtuigingen combineert? Is de samenleving zo ‘ontwikkeld’ en ‘vergevorderd’ dat enkel degenen die onder één noemer geclassificeerd kunnen worden het recht hebben zich burger te noemen en goed behandeld te worden? Deze vragen zijn actueler dan ooit tevoren en gaan ons allemaal aan. Overal ter wereld worstelt men met vragen rond de identiteitsconstructie en overal ter wereld wordt men ingefluisterd dat men zus of zo moet zijn om actief te mogen deelnemen aan de samenleving. Maar waarom is dit zo? Waarom wordt onze identiteit gelijkgesteld met een artificiële constructie die opgelegd is door de maatschappij? Waarom kan men niet gewoon zijn zoals men is en waarom kan dit niet aanvaard worden? Tussen twee culturen: het leven in een niemandsland We zoomen in op de problematiek van de Chicanos, een bevolkingsgroep in de Verenigde Staten die door hun Mexicaanse origine niet alleen gediscrimineerd worden maar ook gedwongen worden tot een negatieve identiteitsconstructie. Ze zijn noch Amerikaan, noch Mexicaan, ze zijn beide. Jammer genoeg worden mensen die ontsnappen aan de eenzijdige classificatiemolen uitgestoten door de maatschappij en veroordeeld tot een leven in een niemandsland, afgebakend door de metershoge grenzen die de natie ‘beschermen’ tegen ongekende volkeren. En dit in een wereld die zo geglobaliseerd en technologisch ontwikkeld is dat men met een enkele klik op de computer een gesprek kan voeren met iemand aan de andere kant van de wereld… Oh, the irony! Het is duidelijk dat de oorspronkelijke betekenis van een grens als ‘afbakening van het grondgebied ter bescherming tegen ongekende volkeren’ de dag van vandaag verouderd is en grondig in vraag gesteld dient te worden, maar waarom blijft deze betekenis toch zo’n invloed hebben op ons leven? Is het niet hoog tijd dat we grenzen zien voor wat ze echt zijn? Een artificiële constructie die enkel dient als machtsvertoon van de natie.  Maar het ergste van het verhaal komt nog. Het is één ding dat deze grenzen op geografisch vlak geïnterpreteerd worden als scheidingslijnen, maar het is iets anders als men bedenkt dat deze geografische grenzen ook een invloed hebben op symbolisch vlak. Het concept van een grens is zo alledaags voor ons geworden dat we niet eens meer raar opkijken als mensen gecategoriseerd worden op vlak van gender, generatie, huidskleur, cultuur… Iedereen doet eraan mee. De dag van vandaag wordt men enkel nog natiewaardig beschouwd als men voldoet aan een reeks opgelegde normen. Hoe kunnen mensen van Mexicaanse origine zich ooit thuis voelen in een land zoals de Verenigde Staten waar men het Angelsaksische blanke ras als ideaal naar voren schuift? Fictieve personages met een universele boodschap In de thesis “Las distintas caras de la frontera en The Mystery of Survival and Other Stories de Alicia Gaspar de Alba” wordt onderzocht hoe de geografische grens tussen Mexico en de V.S. aanleiding geeft tot symbolische grenzen in het leven van zijn bewoners. Hoewel deze personages misschien voor de meesten onder ons tot een ongekende en ‘exotische’ wereld behoren, namelijk de Mexicaans-Amerikaanse, worden ze geconfronteerd met universele problemen. Ben ik automatisch ondergeschikt aan mijn man omdat ik een vrouw ben? Ben ik minder waard omdat ik een donkere huidskleur heb? Waarom is de Maagd Guadalupe niet even heilig als de Maagd Maria? Waarom word ik vernederd en genegeerd in de klas omdat mijn moedertaal niet dezelfde is als de ‘nationale’ taal?  Deze vragen zijn niet eigen aan de Mexicaans-Amerikaanse context. Ze behoren evengoed tot onze werkelijkheid. Uiteindelijk komt het allemaal neer op dezelfde vraag: waarom worden sommige mensen wel geaccepteerd en anderen niet? Waarom worden mensen die zich identificeren met verschillende culturen en talen automatisch veroordeeld tot een niemandsland?  Het gevaar van homogenisering Als men wilt evolueren naar een maatschappij waar integratie en acceptatie de pijlers vormen, dan zal men eerst en vooral een herdefiniëring van het concept ‘identiteit’ moeten doorvoeren. In tegenstelling tot wat men vaak denkt, is identiteit geen vaststaand concept. De identiteit van een persoon evolueert, het is een proces. Men groeit, men leert, men lééft. Net daarom heeft het geen enkele zin een persoon te reduceren tot één karakter- of fysische eigenschap: een bevolkingsgroep reduceren tot één homogene massa die één taal, één cultuur en één religie deelt, is niet realistisch en zal het ook nooit worden.  Het is hoog tijd dat men inziet dat mensen de kans moeten krijgen om deze reducerende en classificerende normen te overstijgen. Alleen dan krijgt iedereen een gelijke kans om zichzelf in een positieve en affirmerende zin te ontwikkelen en een plaats te vinden in de wereld. De Franse filosofe, Simone Weil, schreef ooit “to be rooted is perhaps the most important and least recognized need of the human soul”. Ze heeft gelijk. Het is een feit dat mensen nood hebben aan het gevoel ergens thuis te horen, maar wat men vaak vergeet is dat álle mensen hier nood aan hebben, niet enkel degenen die in het voorgeschreven kader van de naties passen. Iedereen, ook de mensen die niet eenduidig te classificeren zijn, heeft recht op een plek in de wereld.