Borstvoeding en seksualiteit: Tussen moeder-zijn en vrouw-zijn

Justine De Smet
Persbericht

Borstvoeding en seksualiteit: Tussen moeder-zijn en vrouw-zijn

Borstvoeding en seksualiteit: Tussen moeder-zijn en vrouw-zijn 

Dat seksualiteit in onze huidige samenleving nog steeds een taboe is, is geen groot geheim. Bij borstvoeding is dit net zo. Denk maar aan een kersverse mama die in het openbaar haar kind de borst geeft. Wat gaat er dan door je hoofd? Vind je dit oké, of toch eerder vreemd?  

Image removed. 

In 2017 werd aan de KUL een thesis geschreven in de familiale en seksuologische wetenschappen omtrent borstvoeding en seksualiteit. Niet alleen ging het over het taboe dat rust op openbaar borstvoeding geven, maar ook over de grote seksuele focus die wij als maatschappij leggen op de borsten van vrouwen. Wat de gevolgen daarvan zijn voor het zelfbeeld van de vrouw en de seksuele en relationele relatie tussen de kersverse ouders wordt duidelijk in het onderzoek. Het toont immers aan dat er zich zowel fysiek als psychisch veranderingen voordoen in de seksualiteitsbeleving. Dit komt omdat de dyade van het koppel wordt opengebroken door de komst van een derde partij, namelijk het kind. Borsten die voordien gezien werden als seksueel object, worden nu ook gekleurd door het moederlijke aspect van borstvoeding. Vrouwen komen tussen het moeder-zijn en vrouw-zijn in te staan. In het onderzoek kwam naar voor dat het zowel de eigen visie als deze van de partner is die bepaald hoe moederlijk of hoe seksueel je je borsten vindt. Veel vrouwen hebben moeite om hun borsten nog als iets 'sexy' te zien wanneer er een kind aan ligt te zuigen. Anderen maken de 'klik' in de slaapkamer wanneer hun man op een erotische manier aan de borsten komt. Wanneer de partner duidelijk maakt dat hij de borsten nog aantrekkelijk vindt, kan dat vaak een boost geven aan het zelfvertrouwen en lichaamsbeeld van de pasbevallen vrouw. De boodschap voor de mannen hierin luidt: Laat je vrouw merken dat ze nog steeds sexy is!  

Ook het vaak functioneel naakt zijn in de buurt van de partner - denk maar aan kolven - zorgt ervoor dat borsten meer en meer in de context van het moederlijke waargenomen worden. Wellicht wordt deze context nog versterkt doordat de frequentie van de seksuele activiteit een pak lager ligt de eerste maanden na de bevalling dan voorheen.  

Vrouwen die borstvoeding geven, ervaren doorgaans lichamelijke veranderingen zoals een daling van het libido, vaginale droogte, vaginale pijn bij het vrijen, urge-incontinentie. En ze kunnen ook last hebben van lekkende borsten en uteruscontracties bij het geven van borstvoeding. Vele fysieke factoren verklaren deze fenomenen, waaronder veranderingen in de hormonen. Welke hormonen vraagt u? De belangrijkste is prolactine wat nodig is om de melkproductie op gang te brengen. Door een gestegen prolactine gehalte en gedaald progesteron gehalte wordt een waterval aan hormonale veranderingen in gang gezet. Het gevolg hiervan is dat oestrogeenwaarden en androgeenwaarden zullen dalen tijdens de borstvoedingsperiode. Prolactine zorgt er ook voor dat je minder vruchtbaar bent wanneer je borstvoeding geeft. Handig toch! 

Zorgt deze vermindering van androgenen voor een lagere ‘seksdrive’? Daar is discussie over. Het zou mogelijks kunnen omdat het testosterongehalte daalt bij deze vrouwen. Vrouwen hebben in verhouding met het oestrogeen in eerste instantie al veel minder testosteron dan mannen. Dat is dan ook de reden waarom mannen (verkeerdelijk?) gezien worden als degene met de hoge ‘seksdrive’ of het hoge libido, terwijl vrouwen hier minder aan onderhevig worden geacht. Dit veronderstelt dat testosteron iets te maken zou hebben met het libido van zowel mannen als vrouwen. 

Om na te gaan of de verminderde androgeenlevels zorgen voor een verminderde seksuele interesse bij vrouwen, is het verhaal net iets complexer. Het seksuele functioneren bij vrouwen is complex en een verminderde seksuele interesse kan verschillende oorzaken hebben. Er wordt vanuit gegaan dat hormonen één van de basisvoorwaarden is voor het seksueel verlangen bij vrouwen, maar andere factoren spelen zeker en vast ook een grote rol. Zo kan arousal of opwinding ingedeeld worden in een mentale en lichamelijk component. Bij vrouwen is er geen goede correlatie tussen de genitale en mentale component, wat wil zeggen dat de genitale arousal mentaal moet worden geïnterpreteerd. Je weet wel, zoals ze zeggen dat je een vrouw moet opwinden met woorden, kaarsen, sfeer, etc. Dit toont aan dat niet enkel fysieke, maar ook psychische factoren een rol spelen. Denk maar aan de zin in seks wanneer je doodmoe bent.  

Ook een daling van de oestrogeenconcentraties tijdens de borstvoeding hebben een negatieve invloed op de seksuele interesse en arousal. Denk maar aan vaginale droogte. Oestrogenen zorgen in de puberteit voor de genitale ontwikkeling en de doorbloeding van (grote en kleine) schaamlippen en vagina. Seksuele activiteit wordt bevorderd door een betere doorbloeding omdat dit leidt tot een betere bevochtiging van de vagina. 

Ook oxytocine is aanwezig bij de lactatie. Oxytocine speelt een belangrijke rol bij het leggen van sociale contacten, moederbinding, vriendschappen, romantische relaties & trouw. Zo blijkt bijvoorbeeld dat monogame koppels meer oxytocine hebben dan polygame koppels. Oxytocine of “het knuffelhormoon” wordt uitgescheiden bij activiteiten zoals knuffelen, vrijen en het zuigen op de tepels waardoor de melkschiet-reflex wordt geactiveerd en melk de borsten kan verlaten. Deze reflex zorgt ervoor dat wanneer een baby weent de moeder soms melk lekt. Dankzij oxytocine wordt de uterus tijdens de borstvoeding samengetrokken. 

Prenatale informatie over seksuele veranderingen tijdens de lactatieperiode wordt vaak niet gegeven, maar wel nodig geacht door de meeste vrouwen. Een extra job voor de vroedvrouwen misschien?  

De conclusie van dit alles? 

Zowel fysiek als psychologisch wordt het seksuele aspect iets meer naar de achtergrond gedreven en maakt het plaats voor het moederlijke aspect. De respondenten in het onderzoek gaven aan dat hun partners hen steunden en de veranderde seksualiteit aanvaarden omdat ze er iets moois voor in de plaats hebben gekregen, namelijk hun kind. Echter, het blijft een vreemde paradox waarin het seksuele aspect tussen het koppel naar de achtergrond wordt gedreven, maar de maatschappij de borsten toch als iets seksueels blijft zien. Het taboe is niet overal even groot, maar blijft alsnog voelbaar voor de meeste vrouwen en hun partners.  

Bibliografie

Abedi P, J. S. (2016, Januari 27). Breastfeeding or Nipple Stimulation for Reducing Postpartum Haemorrhage in the Third Stage of Labour. doi:10.1002/14651858.CD010845.pub2 
Ahn, Y. S. (2010, April). Breast Functions Perceived bij Korean Mothers: Infant Nutrition and Female Sexuality. Western Journal of Nursing Research, 32(3), 363-378 
Alder E. (1989). Sexual Behaviour in Pregnancy, After Childbirth and During Breast-Feeding. Baillière's clinical obstetrics and gynaecology, 3(4),  805-821 American Academy of Pediatrics, C. P. (1978, Oktober). Breast-Feeding: A Commentary in Celebration of the International Year of the Child. Pediatrics, 62(4), 1-13. 
Anders, S. M. (2013, Augustus). Exploring Co-Parent Experiences of Sexuality in the First 3 Months after Birth. Journal of Sexual Medicine, 10(8), 1988 - 2000. 
Arteveldehogeschool. (2017, Maart 8). ECTS-fiches. Retrieved from Arteveldehogeschool.be: http://www.arteveldehogeschool.be/ects/ahsownapp/ects/ECTS.aspx 
Avery, M. D. (2000). The Experience of Sexuality During Breastfeeding Among Primiparous Women. The Journal of Midwifery and Women's Health, 45(3), 227-237 
Avery-Clark, L.A.W. (2014). Sensate Focus: Clarifying The Masters and Johnson's Model. Sexual and Relationship Therapy, 29(3), 307-319 
Badinter E. (2010). Le Conflit La Femme et La Mère. Paris: Flammarion. 
Bartlett, A. (2005). Maternal Sexuality and Breastfeeding. Sex Education, 5(1), 67-77 
Beaumont I. (2006-2007). Sekualiteit Tijdens en Na de Zwangerschap: Communicatie, de Sleutel die de Deur Opent. Sint-Niklaas: KAHO Sint-Lieven. 
Becky Spencer, A. K. (2015, April 01). Whose Breasts Are They Anyway? International Journal of Women's Health and Reproduction Sciences, 3(2), 75-76 Benjamin Spock, M. B. (1985). Dr. Spock’s Baby and Child Care. New York: Pocket Books, a Division of Simon & Schuster, Inc. 
Boroumandfar, K. R. (2010). Reviewing Sexual Function After Delivery And Its Association With Some of the Reproductive Factors. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Reasearch, 15(4), 220-223 
Convery M., K. S. (2009). Sexuality and Breastfeeding: What Do You Know? The American Journal of Maternal/Child Nursing, 34(4), 218-223 
Demyttenaere K. (1997). Psychopathologie van het Postpartum. In C. Reynaert & K. Demyttenaere, Depressie en Psychosomatiek (1-288). Leuven-Apeldoorn: Garant. 
Escasa-Dome, M. J. (2015, March). Sexual Functioning and Commitment to Their Current Relationship Among Breastfeeding and Regularly Cycling Women in Manila, Philippines. Human Nature, 26(1), 89-101 
   
70 
 
Freeman J. (1998, February 8). Breast Intentions. Sunday Age Life Magazine, 8 
Giuseppe Benagiano, M. M. (2009). The Origins of Human Sexuality: Procreation or Recreation? Reproductive BioMedicine Online, 18(1), 50-59. doi:https://doi.org/10.1016/S1472-6483(10)60116-2 
Hausman, B. L. (2007). Things (Not) to Do with Breasts in Public: Maternal Embodiment and the Biocultural Politics of Infant Feeding. New Literary History, 38(3), 479- 504 
Henderson, L. M. (2011, March). Men and Infant Feeding: Perceptions of Embarrassment, Sexuality, and Social Conduct in White Low-Income British Men. Birth, 38(1), 61-70 
Hipp, L. E. (2012). Exploring Women's Postpartum Sexuality: Social, Psychological, Relational and Birth-Related Contextual Factors. The Journal of Sexual Medicine, 9(9), 2330-2341. 
Hurst, C. G. (2013). An Initial Validation of a Measure of Sexual Perceptions Regarding Breastfeeding. Social Work in Public Health, 28(1), 21-31 
Jan Van Bavel, Y. D. (2014, Juni 11). De Recente Evolutie Van De Vruchtbaarheid in het Vlaams Gewest: 2012-2013. Leuven, Vlaams-Brabant, België: KU Leuven - Centrum Voor Sociologisch Onderzoek. Opgeroepen op Maart 2017, van https://www.kindengezin.be/img/rapportvruchtbaarheid-2014.pdf 
Janssen E., E. W. (2000). Automatic Processes and the Appraisel of Sexual Stimuli: Toward an Information Processing Model of Sexual Arousal. Journal of Sex Research, 37(2), 8-23 
Johnston-Robledo, I. W. (2007, April). Indecent Exposure: Self-objectification and Young Women's Attitudes Toward Breastfeeding. Sex Roles, 56(7-8), 429-437 
Laan E, W. E.-T. (1992, Februari 20). Performance Demand And Sexual Arousal in Women. 31. Amsterdam, Nederland: University Amsterdam. Opgeroepen op Mei 10, 2017, van https://www.researchgate.net/profile/Ellen_Laan/publication/223223191_P… _and_sexual_arousal_in_women/links/00b7d51a45a88449f0000000.pdf 
LaLechLeague. (2014). Geschiedenis. Opgeroepen op Februari 18, 2017, van lalecheleague.nl: http://www.lalecheleague.nl/over-la-leche-league/geschiedenis 
Leeman, L. M. (2012, March). Sex After Childbirth: Postpartum Sexual Funcion. Obstetrics and gynaecology, 119(3), 647-655 
Lunceford, B. (2012). Naked Politics: Nudity, Political Action, and the Rhetoric of the Body. Lanham, Boulder, New York, Toronto, Playmouth, UK : Lexington Books. Opgeroepen op Februari 11, 2017, van https://books.google.be/books?id=VAbKvVF5nYcC&pg=PA47&lpg=PA47&dq=Breast s+are+a+scandal+because+they+shatter+the+border+between+motherhood+and+se xuality+Iris+Marion+Young&source=bl&ots=4Hwpzl3ytR&sig=tHkVcwmm9EG741Ufd zHGBDJ8_zo&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwimj7j779XTAhVHJlAKHbXxCmkQ6AEIQjA E#v=onepage&q=Breasts%20are%20a%20scandal%20because%20they%20shatter %20the%20border%20between%20motherhood%20and%20sexuality%20Iris%20Ma rion%20Young&f=false 
Martucci, J. (2015). Why breastfeeding?: Natural Motherhood in Post-war America. Journal of women's history, 27(2), 110-133 
   
71 
 
Marvin S. Eiger, S. W. (1987). The Complete Book of Breastfeeding Unknown Binding. New York: Workman 
Masters, W. H.-7., Johnson (1966). The Human Sexual Response. Boston: Little,  Brown and Company 
Matthieu Heemelaar, B. S. (2008). Seksualiteit, Intimiteit en Hulpverlening. Amsterdam: Bohn Stafleu van Loghum 
Mirjam J.A.N. Apperloo, J. G. (2004). De Zin Van Androgenen bij Vrouwen Zonder Zin. Tijdschrift voor Seksuologie, 28(1), 3-13 
Moreels S. (2007). Godsdienst en Geboorte bij Rurale Protestanten en Katholieken in OostVlaanderen (1846-1910).Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, 37 (1-2), 540 
Morrison, L., Reza, A., Cardines, K., Foutch-Chew, K., & Severance, C. (2008). Determinants of Infant-feeding Choice Among Young Women in Hilo, Hawaii. Health Care for Women International, 29(8-9), 807-825 
Nikki Lee, S. K.-S. (2000). Sexuality and Lactation. US: Health Education Associates Inc. 
Van Esterik P. (1994). Breastfeeding and Feminism. International Journal of Gynaecology and Obstetrics, 47, 41-54 
Paula T. (1989). Breastfeeding and Maternal Sexuality in Colonial America. The Journal of Interdisciplinary History, 20(1), 25-51 
Ravensberg H. (2008). Emoties en Seksualiteit. Amsterdam: Bohn Stafleu van Loghum. 
Matter, M. (2001-2017). Een Serieus Verzoek. Opgeroepen op Maart 25, 2016, van Borstvoeding.com: https://www.borstvoeding.com/nieuws/serieus.html#meer 
Rodriguez-Garcia R., F. L. (1995). Cultural Paradoxes Relating to Sexuality and Breastfeeding. Journal of Human Lactation, 11(2),111-115 
RoSa (2016). RoSa expertisecentrum voor gelijke kansen m/v, feminisme en gender. Opgeroepen op Maart 10, 2016, van RoSavzw.be: http://www.rosavzw.be/site/index.php/component/search/?searchword=borst…; ordering=newest&searchphrase=all&limit=100 
Saha P. (2002, Februari). Breastfeeding and Sexuality: Professional Advice Literature From the 1970s to the Present. Health Education and Behavior, 29(1), 61-72 
Sensoa (2016). seksueel gezond met sensoa: seks na de bevalling. Opgeroepen op Maart 10, 2016, van seksualiteit.be: http://www.seksualiteit.be/zwanger/zwanger-enseks/seks-na-de-bevalling 
Spear H. (2007, March). Breast is Best and Culture Wars. International Journal of Childbirth Education, 22(1), 34-35 
Spock B. (1946). The Common Sense Book of Baby and Child Care. New York: Duell, Sloan and Pearce 
Stevens, T. E. (2009). A History of Infant Feeding. Journal of Perinatal Education, 18(2), 3239 
   
72 
 
Sun Hee Kim (1995). Breastfeeding in Korea. In D. A. Dutra de Oliveira J.E, Behavioral and Metabolic Aspects of Breastfeeding. (114-127). washington DC: Simopoulos A.P. 
Sung-Hoon Chung, H.-R. K.-S.-W. (2013). Trends of Breastfeeding Rate in Korea (19942012): Comparison with OECD and Other Countries. The Korean Academy of Medical Sciences, 28(11), 1573-1580 
T’Sjoen G.G.R. (2006, Januari 20). Psycho-Endocrinoligical Aspects in Aging Males and Transsexual Persons. Gent, Oost-Vlaanderen, België. Opgeroepen op Maart 22, 2017, van https://biblio.ugent.be/publication/468795/file/1877875.pdf 
Vanderschueren D. (2010). Identification of Late-Onset Hypogonadism in Middle-Aged and Elderly Men. The New England Journal of Medicine, 363(2), 123-135 
Vercoutere S. (2010). Ethiek en Borstvoeding: Stof tot Nadenken. Tijdschrift voor lactatiekundigen, 2(1), 4-10 
Verhaeghe, J. (2016-2017). Hypo-actieve seksuele stoornis: medische aspecten. Leuven: KUL. Opgeroepen op Mei 10, 2017 
Ward J. D. (2000). La Leche League: At the Crossroad of Medicine, Feminism and Religion. United States: The University of North Carolina Press. 
Whipple B. (2012). Non-Genital Orgasms. Sexual and Relationship Therapy, 26(4), 356-372 
Zeelha Abdool, R. T. (2009). Postpartum Female Sexual Function: A Review. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 145(2), 129-132 
  

Universiteit of Hogeschool
Familiale en seksuologische wetenschappen
Publicatiejaar
2017
Promotor(en)
Annemie Dillen
Kernwoorden
Share this on: