Schaliegas in Europa: een analyse van het beleid

Mattias Demets
Persbericht

Schaliegas in Europa: een analyse van het beleid

Schaliegas en Europa, een moeilijk huwelijk

Eén van de grootste uitdagingen in het huidige Europa, is ongetwijfeld het juk van de Russische energie-afhankelijkheid van zich af te schudden. Schaliegas is hiervoor een mogelijke oplossing, die de afgelopen maanden steeds meer in de aandacht is gekomen. De kans dat u er al van gehoord hebt, is dan ook heel wat groter dan pakweg een half jaar geleden. Maar wat is schaliegas? Het is natuurlijk gas dat zich, de naam zegt het zelf, in schaliegesteente bevindt en ontgonnen wordt via een complexe technologie, fracking genaamd. Het maakt de laatste jaren een opmerkelijke opmars door in de Verenigde Staten, waar schaliegas ondertussen meer dan 1/3de van de totale gasproductie voor zijn rekening neemt. Je mag er dan ook gerust spreken van een energierevolutie. Het feit dat de Obama-administratie de deur naar de export van LNG, of vloeibaar gas, steeds wijder open zet is dan ook historisch te noemen. Minder bekend is dat ook in Europa aanzienlijke reserves aan schaliegas bevat. De grootste voorraden situeren zich in Polen, Oekraïne, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Maar hoe is het dan mogelijk dat in Europa, toch erg afhankelijk van buitenlands gas, nog steeds geen schaliegas wordt ontgonnen?

Velen wijten de trage ontwikkeling in Europa maar al te graag aan een te log en inefficiënt Europees besluitvormingsproces. Anderen leggen de schuld bij de milieu-ngo’s, die op irrationele en onverantwoorde manier elke mogelijkheid tot de ontginning van schaliegas zouden proberen tegengaan. Maar is dit wel zo? Belangrijk is het besef dat fracking heel wat negatieve milieugevolgen met zich meebrengt. Deze gaan van lucht- grond- en watervervuiling tot verhoogde seismische activiteit en schade aan biodiversiteit. De omvang en gevolgen ervan zijn bovendien nog steeds erg onzeker. En dat wringt… Zeker in een Europa dat traditioneel voorzichtig omspringt met het milieu. Europa is bovendien met 117 inwoners per km², een continent met een erg hoge bevolkingsdichtheid. Ter vergelijking, in de VS leven 34 inwoners per km². Het is dan ook onvermijdelijk dat fracking in Europa grotere gevolgen zal hebben voor het leefmilieu. Is het dan echt verwonderlijk dat fracking in Europa op meer problemen stuit? Ook het gebrek aan geologische kennis, door het ontbreken van een geschiedenis in gas- en olieontginning, maakt schaliegasontginning in Europa trouwens erg moeilijk.

Daarenboven komt dat de publieke opinie in Europa duidelijk gekant is tegen fracking. In Frankrijk wordt het moratorium op fracking door een overgroot deel van de bevolking gesteund. Verkennende exploraties in het Verenigd Koninkrijk veroorzaakten dan weer verschillende, vaak heftige, publieke manifestaties. De talloze pogingen van David Cameron, een erg grote voorstander van schaliegas, om de publieke oppositie te temperen zijn vooralsnog onsuccesvol gebleken. Het antwoord zou Cameron kunnen vinden in de Verenigde Staten, waar landeigenaars eigenaar zijn van de mineralen die zich onder hun grond bevinden. De verkoop van het recht om schaliegas te ontginnen, kan landbouwers daar algauw enkele honderdduizenden dollars opleveren. Een gelijkaardig systeem, in combinatie met andere fiscale mechanismen, zou de getroffen gemeenschappen kunnen compenseren voor de, en laat ons daar duidelijk over zijn, aanzienlijke overlast. Dit lijkt een absolute noodzaak om de publieke opinie te overtuigen. De vraag is echter: Is men hiertoe bereid? Indien niet, geef ik schaliegas in Europa weinig kans op slagen…

En zelfs wanneer men erin slaagt de publieke opinie te overhalen, is de toekomst van schaliegas in Europa alles behalve verzekerd. Neem het voorbeeld van Polen, een land erg afhankelijk van Russisch gas. Een brede publieke steun wordt er gecombineerd met een uitermate gunstig wetgevend en fiscaal klimaat. Maar toch wil schaliegas ook daar maar niet van de grond komen. Dit, onder andere door een gebrek aan infrastructuur en geologische kennis. Volgens mij het beste bewijs dat er meer nodig is dan enkel politieke wil. De gebrekkige ontwikkeling van schaliegas in Europa is dus niet te wijten aan de onwil van politici. Europa is momenteel gewoonweg een plaats waar de ontginning van schaliegas (voorlopig?) heel moeilijk te realiseren is.

Laat u bovendien niet wijsmaken dat milieuorganisaties elke vooruitgang blokkeren. Het zijn niet Greenpeace, Friends of the Earth en andere milieuorganisaties die schaliegas blokkeren, maar technische, sociale, economische en geologische factoren. Laat ons overigens duidelijk zijn. Ook bedrijven als Shell en ExxonMobil doen vlijtig aan belangenbehartiging, en verliezen hierbij allerminst hun eigenbelang uit het oog. Hun inspanningen vertalen zich voorlopig in het uitblijven van een bindende Europese wetgeving van fracking. Een foute strategie als u het mij vraagt. Een dergelijke wetgeving lijkt immers noodzakelijk om grote accidenten, die de publieke opinie tegen fracking kunnen keren, te vermijden. De strategie van de gassector die er op gericht is alle nadelen van fracking te minimaliseren of ontkennen en enkel de voordelen te benadrukken is dan ook een kapitale vergissing, in het bijzonder voor henzelf.

Ik ontken niet dat schaliegas het potentieel heeft het energieaanbod in Europa te diversifiëren. Het is niet ondenkbaar dat schaliegas in de toekomst een te verantwoorden aanvulling kan zijn op het energieaanbod van enkele landen.  Waar ik mij wel tegen verzet, is het doembeeld dat Europa zijn laatste kans op meer energie-onafhankelijkheid eigenhandig aan het verkwanselen is. Of wat denkt u dat er met onze schaliegasreserves zal gebeuren als we deze niet meteen ontginnen? Juist. Die bevinden zich daar binnen 10 jaar nog steeds, op exact dezelfde plaats, in exact dezelfde hoeveelheden. De trage ontwikkeling van schaliegas in Europa kost onze maatschappij dus geen geld, tenzij we dit gas vandaag hoger waarderen dan in de toekomst. Maar is er ook maar één goede reden dit te veronderstellen? Europa bevindt zich in de luxe situatie waarin de Verenigde Staten een levensecht experiment uitvoert. Is het dan echt zo onverstandig de resultaten hiervan af te wachten? Ik denk van niet.

Bibliografie

 

  • Bénassy-Quéré, A., Cœuré, B., Jacquet, P., Pisani-Ferry, J. (2010). Economic Policy. Oxford: University Press.
  • Buisset, O., Oye, O. & Selleslaghs, J. (2012). Lobbying Shale gas in Europe. Verkregen van
  • Bryant, C. (2013, 9 december). US shale revolution puts squeeze on European chemicals groups. The Financial Times. Verkregen van
  • Carrington, D. (2014, 14 januari). UK defeats European bid for fracking regulations. The Guardian.

Verkregen van

http://www.theguardian.com/environment/2014/jan/14/uk-defeats-european-…

  • CEO. (2012). Foot on the Gas. Lobbyists push for unregulated shale gas in Europe. Verkregen van

http://corporateeurope.org/sites/default/files/shale_gas_lobby_final.pdf

  • Cienski, J. (2014, 15 januari). Eni joins shale gas exodus from Poland. The Financial Times. Verkregen van
  • Coase, R., H. (1960). The Problem of Social Cost. Journal of Law and Economics, 3, 1-44.
  • Committee of the Regions. (2013). Local and regional authorities perspective on shale/tight gas and oil. Verkregen van

https://toad.cor.europa.eu/ViewDoc.aspx?doc=cdr%5Cenve-v%5Cdossiers%5 Cenve-v-034%5CEN%5CCDR1616-2013_00_00_TRA_PA_EN.doc&docid=2924517.

  • Crooks, E. (2013a, 9 december). Shale gas boom helps US chemical exports. The Financial Times. Verkregen van

http://www.ft.com/intl/cms/s/0/2b1753c4-6024-11e3-b360-00144feabdc0.htm…

  • Crooks, E. (2013b, 26 maart). Shale gas export will hurt US, industry lobby says. The Financial Times. p.13.
  • Crooks, E. & Politi, J. (2014, 14 januari). Shale revolution narrows US trade gap. The Financial Times. p.1.
  • Department of Energy and Climate Change. (2013). The Carboniferous Bowland Shale gas study: geology and resource estimation. Verkregen van

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/fi…

  • Department of Energy and Climate Change UK. (2014). Fracking UK shale: local air quality. Verkregen van
  • de Wachter, M. (2013). De Actuele veranderingen in het Amerikaanse landschap van niet-conventionele koolwaterstoffen en hun implicatie voor Europa. NBB. In print.
  • Dixit, K., A. & Robert S., P. (1994). Investment under Uncertainty. Princeton: University Press.
  • Euractiv. (2013). EU court casts doubt on legality of Poland’s shale gas licenses. Verkregen van
  • Europese Commissie. (2012a). Unconventional Gas: Potential Energy Market Impacts

in the European Union. Verkregen van http://ec.europa.eu/dgs/jrc/downloads/jrc_report_2012_09_unconventional…

  • Europese Commissie. (2012b). Shale Gas for Europe – Main Environmental and Social Considerations. Verkregen van

http://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/111111111/266…

  • Europese Commissie. (2013a).  An overview of hydraulic fracturing and other formation stimulation technologies for shale gas production. Verkregen van

http://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/111111111/301…

  • Europese Commissie. (2013b). The EU Emissions Trading System. Verkregen van

http://ec.europa.eu/clima/publications/docs/factsheet_ets_en.pdf

  • Europese Commissie. (2014a). Communication from the Commission to the Council and the European Parliament. On the exploration and production of hydrocarbons (such as shale gas) using high volume hydraulic fracturing in the EU. Verkregen van

http://ec.europa.eu/smart-regulation/impact/ia_carried_out/docs/ia_2014…

_2014_0023_en.pdf

  • Europese Commissie. (2014b). EU Climate Change Committee agrees back-loading. Verkregen van
  • European Commission DG Environment. (2013). Analysis and presentation of the results of the public consultation “Unconventional fossil fuels (e.g. shale gas) in Europe”. Verkregen van http://ec.europa.eu/environment/integration/energy/pdf/Shale%20gas%20co… 
  • European Commission DG Environment. (2014). Macro-economic impacts of shale gas extraction in the EU. Verkregen van
  • European Energy Forum. (2014). Associate Members. Verkregen van

http://www.europeanenergyforum.eu/members/associate/all

  • Europese Unie. (2008). Guide to Cost Benefit analysis of Investment Projects. Verkregen van
  • Freeman, K. (2014, 29 januari). New York Decision on Fracking Regulations Delayed. Bloomberg. Verkregen van
  • Fernandez, R. & Palazuelos, E. (2014). A Political Economy Approach to the European Union Gas Model: Continuities and Changes. Journal of Common Market Studies, 52 (3), 1-17.  
  • GasNaturally. (2014). Gas Week 2013 – Making a Clean Future Real. Verkregen van

http://www.gasnaturally.eu/gas-week-2013/overview

  • Geology.com. (2014). Mineral Rights: Basic information about mineral, surface, oil and gas rights. Verkregen van
  • Goldenberg, S. (2014, 5 februari). Fracking is depleting water supplies in America's driest areas, report shows. The Guardian. Verkregen van
  • Holahan, J., & Arnold, G. (2013). An institutional theory of hydraulic fracturing policy. Ecological Economics, 94, 127-134.
  • IEA. (2012). Golden Rules for a Golden Age of Gas: Special Report on Unconventional Gas. Verkregen van

http://www.worldenergyoutlook.org/media/weowebsite/2012/goldenrules/weo…

  • Johnson, C. & Boersma, T. (2013). Energy (in)security in Poland the case of shale gas. Energy Policy 53, 389–399.

Doi: 10.1016/j.enpol.2012.10.068

  • Jopson, B. (2014, 7 maart). US gas boom could be geopolitical weapon. The Financial Times.  Verkregen van
  • Joskow, P. L. (2013). Natural Gas: from Shortages to abundance in the United States. American Economic Review, 103 (3), 338-343.

DOI: 10.1257/aer.103.3.338

  • Kenarov, D. (2013, 2 december). Poland: After the shale Gas Bubble. Pulitzer Center. Verkregen van
  • Kinnaman, T. C. (2011). The economic impact of shale gas extraction: A review of existing studies. Ecological Economics, 70, 1243-1249.
  • Krukowska, E., Bakhsh, N. (2014, 15 januari). U.K. Lobbied in Brussels to Halt EU Legislation on Shale Gas. Bloomberg. Verkregen van
  • Lexology. (2014). Poland: shale gas recent developments. Verkregen van
  • Medlock, K. B. (2012). Modeling the implications of expanded US shale gas production. Energy Strategy Reviews, 1, 33-41.
  • Milieu Law and Policy Consulting. (2013). Regulatory provisions governing key aspects of unconventional gas extraction in selected Member States. Verkregen van

http://ec.europa.eu/environment/integration/energy/pdf/Final%20Report%2…

  • Mock, V. (2014, 28 maart). U.S. Gas Is No Cure-all for Europe. The Wall Street Journal. Verkregen van

http://blogs.wsj.com/brussels/2014/03/28/u-s-gas-is-no-cure-all-for-eur…

 

  • Monks, M., Penty, R & de Vynck, G. (2013, 19 augustus). Shale Grab in U.S. Stalls as Falling Values Repel Buyers. Bloomberg. Verkregen van

http://www.bloomberg.com/news/2013-08-18/shale-grab-in-u-s-stalls-as-fa…

  • O’Hara, S., Humphrey, M., Jaspal, R.,  Nerlich, B., Knigh, W. (2014). Perception of shale gas extraction in the UK: Is the Balcombe effect taking hold? University of Nottingham.
  • Pickard, J., Chazan, G. (2014, 13 januari). Cameron pledges cash for communities to ease path for UK fracking. The Financial Times. Verkregen van

http://www.ft.com/intl/cms/s/0/3f95493c-7b95-11e3-a2da-00144feabdc0.htm…

  • Pickard, J., Rigby, E. (2014, 14 januari). Cameron faces battle to enlist communities in fracking drive. The Financial Times, p.2.
  • Potočnik, J. (2012). Transmission Note on the EU environmental legal framework applicable to shale gas projects. The European Commission. Verkregen van
  • Public Health England. (2013). Review of the Potential Health Impacts of Exposures to Chemical and Radioactive Pollutants as a Result of Shale Gas Extraction. Verkregen van
  • Rahm, D. (2011). Regulating hydraulic fracturing in shale gas plays: The case of Texas. Energy Policy, 39, 2974-2981.
  • Reid, S. (2014, 8 februari). UK fracking industry ‘facing skills and equipment crisis’. The Financial Times, p.40
  • Rosen, H., R., & Gayer, T. (2010). Public Finance. McGraw-Hill Higher Education. 
  • Shirbon, E. (2014, 13 januari). UK offers local councils incentive to accept shale gas drilling. Reuters. Verkregen van

http://uk.reuters.com/article/2014/01/13/uk-britain-fracking-idUKBREA0C…

  • Spence, D. B. (2012). Federalism, regulatory Lags, and the Political Economy of Energy Production. University of Pennsylvania Law Review, 161, 431-508.
  • Strzelecki, M., Swint, B. (2014, 23 januari). Europe Nears First Commercial Shale Gas Production in Poland. Bloomberg. Verkregen van
  • The Economist. (2012a, 15 januari). Down to earth. Verkregen van

http://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2012/01/shale-gas-pola…

  • The Economist. (2012b, 14 juli). Sorting frack from fiction: Shale gas’s poor image in Europe is largely unjustified. Verkregen van
  • The Economist. (2012c, 25 mei). America’s falling carbon-dioxide emissions. Verkregen van
  • The Economist. (2013, 24 augustus). Dash for Cash. Verkregen van

http://www.economist.com/news/leaders/21584027-if-britain-wants-america…

  • The Guardian. (2014, 11 april).  Ohio geologists link small earthquakes to fracking. Verkregen van
  • The Wall Street Journal. (2013, 14 april). Should the Federal Government Regulate Fracking? Verkregen van
  • Transparantieregister. (2014). Zoeken in het Transparantieregister. Verkregen van

http://ec.europa.eu/transparencyregister/public/consultation/search.do?…

  • Uliasz-Misiak, B. Przybycin, A. & Winid, B. (2014). Shale and tight gas in Poland – legal and environmental issues. Energy Policy, 65, 68-77.

Doi: 10.1016/j.enpol.2013.10.026

  • Wang, Z. & Krupnick, A. (2013). A Retrospective Review of Shale gas Development in the United States. Resources for the Future. Verkregen van
Universiteit of Hogeschool
TEW: Economisch Beleid
Publicatiejaar
2014
Kernwoorden
Share this on: