'Dumpster diving' in Vlaanderen

Leyla Altmiskara
Persbericht

'Dumpster diving' in Vlaanderen - Een artikel voor de vuilbak

afbeelding dumpster diving

 

De Vlaming gooit jaarlijks gemiddeld zo’n 18 tot 26 kg bruikbaar voedsel weg. Wereldwijd liggen deze cijfers nog hoger. Toch leeft anno 2016 nog één op negen mensen op de wereld in een toestand van chronische ondervoeding. De logica en ethiek daarbij is ver zoek. Als tegenreactie hierop doen vele mensen aan dumpster diving. Dumpster diving, ook wel ‘skippen’ genoemd, is een fenomeen waarbij personen nog bruikbare goederen recupereren uit de vuilnisbak van winkels, restaurants, etc. Deze activiteit is echter illegaal in België. Het strafrecht beschouwt dumpster diving als diefstal. Het weggooien van voedsel en andere nog bruikbare zaken blijft ongestraft, terwijl vele critici zichzelf de vraag stellen of het niet beter omgekeerd moet zijn.

Binnen mijn masterproef tracht ik dan ook dieper in te gaan op de exacte motieven die divers sturen, de principes die zij daarbij voor zichzelf stellen en de manier waarop dat zich veruiterlijkt, hoe zij het hele gebeuren ervaren, de opinie van divers over de plaats van dumpster diving binnen het Belgisch strafrecht en hun ideeën omtrent eventuele beleidsaanbevelingen om hier verandering in te brengen.

Hiermee doorprik ik het kortzichtig, doch breed gedragen idee dat dumpster diving enkel gedaan wordt door de oude dakloze man. Idealiter leest elke persoon dit onderzoek, om zo geconfronteerd te worden met de belangen die de divers sturen. Want die belangen zouden door ieder van ons behartigd moeten worden. Enkel zo kan de publieke opinie een breed gedragen verandering doorvoeren, om binnen deze maatschappij zorg te dragen voor de wereld.

Dumpster diving in Vlaanderen
Gedurende een periode van drie maanden ging ik op stap met enkele divers en interviewde ik er tien. De respondenten hebben een leeftijd tussen 20 tot 56 jaar. Daarvan zijn 60% vrouwen en 40% mannen. Evenveel respondenten zijn werkende, de overige zes studeren nog. Drie personen zitten gedurende de week op kot. De overige dumpster divers wonen niet meer thuis. Zij doen aan co-housing of wonen alleen, al dan niet in een huis dat ze kraken. Het merendeel van de respondenten begon met skippen rond de leeftijd van 20 jaar. Gemiddeld beslaat dat zes jaar geleden. Twee dumpster divers begonnen hier vroeger mee, zij startten rond de leeftijd van 14 en 17 jaar. Op één persoon na, zijn zij vandaag allemaal nog actief.

De redenen die divers er toe aanzetten blijken zich te categoriseren in vier grote luiken. Deze motieven kunnen echter veranderen naarmate de divers meer ervaring krijgen met skippen. Tevens kunnen meerdere motieven één diver sturen. Vooreerst kruipt het overgrote deel de vuilbak in om principiële redenen. Zij zijn niet akkoord met de wijze waarop onze maatschappij omgaat met de geproduceerd voedsel en andere waren. De meest benoemde reden daaropvolgend is het financiële aspect, dat voor de meesten een mooie bijzaak in plaats van de hoofdzaak vormt. Daarbij komen nog het psychologisch effect en sociale motieven.

“Ge gaat op jacht he. Dat geeft mij het gevoel als dat je als kind had als ge vroeger langs de waterkant liep en ge achter garnalen waard aan het zoeken, of mosseltjes ofzo, wete wel? Dat sprokkelen! […] Dan voelde u letterlijk en figuurlijk gevuld he, allé vervuld. Het geeft een roes. Het is echt verslavend, echt waar. Van die klep open te doen en daar echt schatten te ontdekken. Die spanning ook van daar naartoe te gaan, die kruipt omhoog zo hier vanbinnen, van “wat gaan we vinden?”. Ook de ontgoocheling dikwijls als er een of andere aannemer daar een emmer puin in gegooid heeft. Of als de winkel zelf de producten heef kapot gemaakt.” (Steven)

Het feit dat de divers er geen criminele motieven op na houden, weerspiegelt zich eveneens in de principes en grenzen die zij voorop stellen wanneer ze gaan skippen. Zo trachten alle divers met respect de containers te betreden en te doorzoeken. Dat respect gaat uit naar zowel de eigenaar van de container als andere divers die de vuilbak kunnen betreden, al dan niet gelijktijdig. Maar ook persoonlijke waarden zoals gezondheid en veganisme kunnen gedragingen sturen.

Dumpster diving binnen onze (straffende) maatschappij

Als daar mensen dat zouden weten […]. Die zouden mij echt voor zot verklaren, zo van “heeft die geen geld of is die arm??”, gewoon echt als marginaal persoon… Sommige mensen kennen dat ook gewoon niet echt. Die denken dat dat alleen iets is voor dakloze vijftigers met een baard.” (Lisa)

Al blijken de gedragingen van de divers gestuurd te zijn door ethische waarden, toch reageert onze maatschappij op een eerder negatieve manier op dit soort handelingen. Alle divers gaan hier op hun eigen manier mee om. Enkel het strafrecht biedt daar geen ruimte voor: dumpster diving is diefstal en strafbaar. In 2010 werd Steven De Geynst, alias de Muffin Man, veroordeeld voor “het bedrieglijk wegnemen” van een pak misbakken muffins uit de container van de plaatselijke GB. Op het einde van elk interview bevraag ik alle divers naar hun mening omtrent deze zaak en eventuele beleidsaanbevelingen rond dumpster diving binnen de wetgeving. Zij beantwoorden dat met creatieve ideeën die zich situeren op een preventief vlak (mentaliteitswijziging bij de algemene bevolking, vermijden dat eten/goederen verspild worden, etc.) en ideeën m.b.t. de vuilbakken zelf. Tijdens het twee-uur durende interview met de Muffin Man, vertelde Steven dat hij reeds vier van zijn eigen beleidsvoorstellen kon uitwerken. Na zijn vrijspraak in 2011 werd hij uitgenodigd in het parlement en slaagde hij erin om enkele van zijn ideeën te verwezenlijken. Maar waarom is het zo moeilijk om een ethisch beleid te vinden dat voedselverspilling tracht te vermijden, ook al is de (over-)productie van vele goederen gelinkt aan een schending van mensenrechten en een bedreiging van het milieu en de aanwezige biodiversiteit? De kritische en groene criminologie beantwoorden deze vraag vanuit een paradigma dat stelt dat het huidig justitieel systeem erop gebouwd is om de meest krachtige in onze samenleving aan de top te houden, in combinatie met een visering van de zwakkeren. Deze stroming stelt dan ook in vraag of we de juiste handelingen strafbaar gesteld hebben en of we daarbij uitgegaan zijn van de juiste waarden. En impliciet en onbewust dragen veel dumpster divers de waarden van de groene en kritische criminologie mee in hun vaandel.

Bibliografie

(2008) Trashwiki [Website]. Geraadpleegd op 23 december 2015 via http://trashwiki.org/en/Main_Page

Baratta, A. (1988). Prinzipien des minimalen Strafrechts: eine Theorie der Menschenrechte als Schutzobjekte und Grenze des Strafrechts. Kriminologische Forschung in den achtziger Jahren. 35 (2).

Beirne, P. (2014) Theriocide: Naming Animal Killing. International Journal for Crime, Justice and Social Democracy, 3 (2), 49-66.

Carolsfeld, A. L., & Erikson, S. L. (2013). Beyond Desperation: Motivations for Dumpster™ Diving for Food in Vancouver. Food and Foodways, 21 (4), 245-266.

Claes, E., Gutwirth, S., & Duff, A. (2006). Privacy and the Criminal Law. Mortsel: Intersentia nv.

Cohen, S. (1990). Intellectual Scepticism and Political Commitment: the Case of Radical Criminology. Amsterdam: Bonger Instituut UvA.

Decorte, T., & Zaitch, D. (2010). Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie. Leuven / Den Haag: Acco.

De Morgen. (2011). ‘Containerman’ krijgt zes maanden voor diefstal vervallen muffins. De Morgen. Geraadpleegd op 12 november 2015 via http://www.demorgen.be/economie/-containerman-krijgt-zes-maanden-voor-d…

DiCristina, B., (2012). Cutting the Edge: Current Perspectives in Radical/Critical Criminology and Criminal Justice. Geraadpleegd op 25 oktober 2015 via http://download.springer.com/

Eikenberry, N., & Smith, C. (2005). Attitudes, beliefs, and prevalence of dumpster diving as a means to obtain food by Midwestern, low-income, urban dwellers. Agriculture and Human Values, 22 (2005), 187-202.

Fernandez, K. V., Brittain, A. J., & Bennett, S. D. (2010). “Doing the duck”: negotiating the resistant-consumer identity. European Journal of Marketing, 45/2011 (11/12), 1779-1788.

Franck, A. (2009, 4 maart). Arrogante houding houdt voedseldief in de cel. De Standaard. Geraadpleegd op 23 december 2015 via http://www.standaard.be/cnt/ph276cr6

Gustavsson, J., et al. (2011). Global food losses and food waste. [Onderzoeksrapport]. Rome: FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS. Geraadpleegd op 1 december 2015 via http://www.fao.org/docrep/014/mb060e/mb060e00.pdf

Hil, R., & Robertson, R. (2003). What sort of future for critical criminology? Crime, Law and Social Change, 39/1 (2003), 91-116.

Hunger Notes. (november 2015). 2015 World Hunger and Poverty Facts and Statistics. In Hunger Notes, Worldhunger [website]. Geraadpleegd op 2 december 2015 via http://www.worldhunger.org/articles/Learn/world%20hunger%20facts%202002…
IGCWG. (2012). Green Criminology [Website]. Geraadpleegd op 28 oktober 2015 via http://greencriminology.org/
Juridat [Website]. Geraadpleegd op 20 december 2015 via http://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm

Lynch, M. J. (2013). Seminar: Green Criminology. Bijdrage gepresenteerd op Department of Criminology, University of South Florida.

Livesey, C., (z. j.). Radical Criminology: Theoretical Origins. Geraadpleegd op 19 december 2015 via www.sociology.org.uk

Maguire, M., Morgan, R., & Reiner, R. (2007). The Oxford handbook of criminology. Oxford University Press.

Malfait, T. (2012). Capita selecta afvalstoffenrecht: over vijf bijproducten bij het Materialendecreet. Tijdschrift voor Milieurecht, 2012 (2). 124-132.

Meier, R. F. (1977). The New Criminology: Continuity in Criminological Theory. Journal of Criminal La wand Criminology, 67 (4), 461-469.

Moré, V. C. (2011). Dumpster Dinners: An Ethnographic Study of Freeganism. The journal for Undergraduate Ethnography, 1/2011, 43-55.

Muller, E. R., van der Leun, J., Moerings, L. M., & et al. (2010). Criminaliteit en criminaliteitsbestrijding in Nederland. Wolters Kluwer.

NV-A. Johan Van Overtveldt [Website]. Geraadpleegd op 26 april 2016 via https://www.n-va.be/wie-is-wie/johan-van-overtveldt

Neckebroek, C., Vanderstraeten, I., & Verhaeghe, I. (2015). Onderzoeksvaardigheden: Voor onderwijs, zorg en welzijn. Antwerpen: De Boeck.

Potter, G. (2010). What is green criminology? Sociology Review. (2010), 8-12.

Ruggiero, V., & South, N. (2012). Groene criminologie en vuileboordencriminaliteit. Justitiële verkenningen, 38 (2), 56-75.

Trashwiki. (2013). Ollie. Trashwiki. Geraadokeegd op 12 november 2015 via http://trashwiki.org/en/Ollie

Taylor, I., Walton, P., & Young, J. (1974). Advances Towards a Critical Criminology. Theory and Society, Vol. 1/1974, (4), 441-476.

Tutti Fratelli. Over ons. [Website]. Geraadpleegd op 26 april 2016 via http://tuttifratelli.be/info/

Van Acker, J. Verklaringstheorieën (deel 3): Criminologische verklaringen, de casuïstische benadering en is criminaliteit een stoornis? Geraadpleegd op 28 oktober 2015 via http://users.skynet.be/bk337022/les5.html

Van De Perre, K., (2012). ‘Muffinman’ toch vrij na duik in container. De Morgen, p. 9. Geraadpleegd op 12 november 2015 via http://academic.gopress.be/nl/search-article#

vandecasteele, S. (2015), Bloesem zonder bijen? In China is bestuiven handwerk geworden. MO. Geraadpleegd op 9 mei 2016 via http://www.mo.be/nieuws/bloesem-zonder-bijen-china-bestuiven-handwerk-g…

van Gemert, F. (2009). De rijke inzichten van de participerende observatie. Sociologie Magazine, 2009(1). Geraadpleegd op 4 april 2016 via http://sociologiemagazine.nl/artikel/de-rijke-inzichten-van-participere…

van Swaaningen, R. (1997). Critical Criminology. Visions from Europe. Londen: SAGE Publications Ltd.
Vlaamse Overheid. (September 2015). Factsheet voedselverspilling bij de consument [Folder]. Geraadpleegd op 4 december 2015 via http://www.lne.be/factsheet.pdf

Weissman, A. N. d. (2008). FREEGAN.INFO. Strategies for sustainable living beyond capitalism [website] Geraadpleegd op 23 december 2015 via http://freegan.info/

Wilkinson, D. (2002) Environment and Law. Londen: Routledge.
WODC. (2012). Groene criminologie. Justitiële verkenningen, 38 (2), 1-116.

Universiteit of Hogeschool
Criminologische Wetenschappen
Publicatiejaar
2016
Promotor(en)
Tom Decorte
Kernwoorden
Share this on: