Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet...
Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet...
IK ZIE, IK ZIE, WAT JIJ NIET ZIET...
PRODUCT PLACEMENT IN MUZIEKVIDEO'S
Lady Gaga stapt naar voren en zingt in haar controversiële muziekvideo de eerste zinnen van haar succesnummer Telephone… Met een blikje Coca Cola Light in haar kapsel… Daarvoor betaalde het bijhorende bedrijf grof geld. Wie extra oplet, kan nog dertien keer een gelijkaardig moment met een ander merk vastleggen in die ene videoclip.
Welkom in de wereld van de “product placement” waarin artistieke producers bewust merken of producten subtiel gaan invoegen in massamedia tegen een vergoeding van bedrijven om consumenten en koopgedrag te beïnvloeden.
De zapgeneratie en het paard van Troje
In de 21ste eeuw is reclame overal, of we dat nu willen of niet. Heel wat tv-kijkers van nu zoeken zo veel mogelijk manieren om advertenties te kunnen ontlopen. De huidige zapgeneratie zorgt dat bedrijven op zoek gaan naar andere mogelijkheden om hun merken en producten tot bij mogelijke consumenten te brengen. Eén van de oplossingen die de marketing heeft gevonden, is product placement, hun paard van Troje in de entertainmentmedia.
Wat in de negentiende eeuw enkel individuele afspraken waren, groeide uit tot geïndustrialiseerde deals vanaf de jaren ’80. Daarna wordt sluikreclame schering en inslag. De reclametechniek is overal te vinden, zowel in literatuur, als videogames, als films, als informatiemedia ... Muziekvideo’s in het bijzonder zijn perfect daarvoor door navolgingsdrang van idolen door kijkers en de korte productietijd.
26 miljoen dollar om het logo van Ford Motor in American Idol te laten zien!? 1,5 miljoen dollar om Adidas in Run DMC’s lyrics voor te doen komen!? Product placement is nu booming business. Dat kan enkel als er een ideologisch draagvlak bestaat voor dergelijke reclametechnieken.Cultuur wordt immers steeds meer als industrie gezien. Daarin gaan kijkers of ondersteunende bedrijven zich gedragen zoals consumenten en willen ze in ruil voor hun actieve rol in (financiële) ondersteuning een grotere invloed hebben op de artistieke inhoud. Product placement bouwt zo op een getouwtrek tussen creatieve ideeën vanuit de artiesten en de nood aan financiële hulp voor de productie.
Zoektocht naar product placement is geen kinderspel
Iedereen komt met deze reclametechniek in aanraking, maar toch is het niet overal gekend:de zoektocht naar product placement is immers geen kinderspel. Dat komt door een complexe combinatie van verscheidene adverteer- en publiceertechnieken. De grote variatie in verschijningsvormen (van auditief naar visueel, van prominent naar subtiel, van ingebed in het script tot achtergrondidee …) versterkt het verdoken karakter van dit type sluikreclame. Maar ook de stijgende technologische kennis zorgt voor een tot nu ongekende elegantie voor dit type marketing.Sinds het najaar 2014 zorgen algoritmes van reclamebedrijf MirriAd ervoor dat Universal en distributiepartner VEVO producten kunnen inbedden in reeds bestaande muziekvideo’s, alsof ze daar altijd al geweest zijn.
De communicatiewetenschappen bewezen de efficiëntie en effectiviteit van product placement ophet koopgedrag van de kijkers. Uitgebreid onderzoek analyseert de perfecte lengtes, frequenties, doelgroepen en verschijningsvormen van deze techniek. Zo is er een maximum impact en een minimum van irritatie door het opmerken bij de consumenten.
Dat leidt tot verschillende ethische discussies. Men maakt zich vooral zorgen over de positie vande kwetsbare individuen in dit verhaal. Mensen die niet bekend zijn met het concept van product placement hebben niet altijd de juiste kritische ingesteldheid om een verschil tussen commercieel doel en artistiek beeld te kunnen zien. Deze discussies zijn nooit zwart-wit en het is belangrijk om daarinelk betrokken vakgebied een stem te geven.
Ontsluier het sluikse
De ethische bedenkingen hebben tot een drang tot regulering geleid. Af en toe horen we van sancties door de Vlaamse Media Regulator. Jeroen Meus kon onlangs 10 000 euro betalen voor overmatig gebruik van een streekbier. In tv-soap Thuis leverde het niet al te subtiel kopen van een trouwjurk door Julia ook al een fikse boete op. De sancties tegen inbreuken zijn echter miniem en de grote verschillen in internationale regulering zorgen daarnaast voor een onduidelijke situatie. De juridische sancties kunnen niet voorkomen dat er nog veel product placement tot bij ons komt.
Om het verdokene te kunnen ontsluieren, is daarom “kennis” het sleutelwoord. Het is de veelzijdigheid van perspectieven die de mogelijkheid geven om product placement van zijn sluikse kant te ontdoen. Het snelst en efficiëntst kan men product placement echter leren kennen door de theorie te staven met voorbeelden uit de praktijk. Op die manier kunnen mensen met kennis kritisch gewapend zijn tegenover de negatieve gevolgen van deze reclametechniek, zodat men met een genuanceerde blikde positieve kanten van product placement ook kan ervaren.
Dus luister nog eens naar My Humps van The Black Eyed Peas en ontdek onder andere de Dolce & Gabbana, Se7en Jeans en True Religion in de lyrics en videoclip. Kijk nog eens naar Telephone van Lady Gaga featuring Beyoncé en zie de ongeloofwaardig banale plaatsingen naast de subtiele inbeddingen.
Want ik zie, ik zie, wat jij niet ziet…
Morien Raeymakers
Primaire bronnen
“Avicii – Lay me down”, YouTube 22 mei 2014, <https://www.youtube.com/watch?v=ISiGtxsN5d0>.
“Avril Lavigne – Rock N Roll”, Youtube 20 augustus 2013, <https://www.youtube.com/watch?v=EVBsypHzF3U>.
“Avril Lavigne – Sk8er Boi”, Youtube 9 maart 2010, <https://www.youtube.com/watch?v=TIy3n2b7V9k>.
“Lady Gaga – Telephone ft. Beyoncé”, Youtube 15 maart 2010, <https://www.youtube.com/watch?v=EVBsypHzF3U>.
“Black Eyed Peas - My Humps”, Youtube 16 juni 2009, <https://www.youtube.com/watch?v=iEe_eraFWWs>.
“Slongs Dievanongs – iFoon”, Youtube 6 maart 2015, <https://www.youtube.com/watch?v=FFcTMbuGZsk >.
“Wayne’s World (VF)”, Youtube 1 november 2012, <https://www.youtube.com/watch?v=EPTOEMUSrpU>.
Secundaire bronnen
“47 CFR 73.1212” Legal Information Institute geraadpleegd op 4 mei 2015, <https://www.law.cornell.edu/cfr/text/47/73.1212>.
“47 U.S.C. 317” U.S. Government Publishing Office 2006, <http://www.gpo.gov/fdsys/granule/USCODE-2011-title47/USCODE-2011-title4…;.
Abhinav, J., “Research proposal product displacement” Academia.edu geraadpleegd op 15 mei 2015, <http://www.academia.edu/9479672/Product_Displacement_Research_Proposal&…;.
Adickman, E., “The Story Behind The Product Placements in Lady Gaga’s “Telephone” Video” Idolator 12 maart 2010, <http://www.idolator.com/5442642/the-story-behind-the-product-placements…;.
Adorno, T. & Horkenheimer, M., Dialectic of Enlightment. New York: Herder & Herder, 1972.
Alter, A., “E-book Mingles Love and Product Placement” The New York Times geraadpleegd op 2 november 2014, <http://www.nytimes.com/2014/11/03/business/media/e-book-mingles-love-an…;.
Atkinson, C., “Merger of advertising and content worries consumer: new survey explores feelings about product placement” AdAge 6 januari 2003, <http://adage.com/article/media/merger-advertising-content-worries-consu…;.
Auty, S., & Lewis, C., “Exploring children’s choice: the reminder effect of product placement” Psychology and Marketing 21.9 (2004): 699-716.
Baetens, J., de Bloois, J., Masschelein, A., & Verstraete, G., Culturele studies, theorie in de praktijk. Nijmegen: Uitgeverij Vantilt, 2007.
Baksh-Mohammed, S., & Callison, C., ““Listening to Maybach in My Maybach”: Evolution of Product Mention in Music Across the Millennium's First Decade” Journal of Promotion Management 20.1 (2014): 20-35.
Balasubramanian, S. K., “Beyond Advertising and Publicity: Hybrid Messages and Public Policy Issues” Journal of Advertising 23.4 (1994): 29-46.
Balasubramanian, S. K., Karrh, J.A., & Patwardhan, H., “Audience response to product placements, an integrative framework and future research agenda” Journal of Advertising 35.3 (2006): 115-141.
Barthes, R., “L’effet de Réel” Communications 11.11 (1968): 84-89.
Barthes, R., Mythologies. Parijs: Éditions du Seuil, 1957.
Battles, J., Harlow, J., Gourlay, C., & Taher A., “Pop stars' new videos let you bop and shop” Sunday Times 8 februari 2003: 3.
Brigou, L., “Product placement in televisieseries: invloed op attitudes en koopintenties bij kinderen” KU Leuven 2010, <https://soc.kuleuven.be/.../20092010VerslaggeversMaCommunicatie.pdf>.
Broe, D., “Fox and its friends: global commodification and the new cold war” Cinema Journal 43.4 (2004): 97-102.
Brottman, D., “Review on Celebrity and power” European journal of communication 15.2 (2000): 269-272.
Cacioppo, J., & Petty, R., "The Elaboration Likelihood Model of Persuasion" NA - Advances in Consumer Research 11 (1984): 673-675.
Carr, A., “How Lady Gaga designed Polaroid’s grey label camera glasses” Fast company geraadpleegd op 11 mei 2015, <http://www.fastcompany.com/1714843/how-lady-gaga-designed-polaroids-gre…;.
Cauberghe, V., De Pelsmacker, P., Hudders, L., Panic, K., & Destoop, K., “Reclamewijsheid bij kinderen en jongeren” Vlaamse overheid 2012, <http://ebl.vlaanderen.be/publications/documents/49011>.
“Celebrity endorsement” Business dictionary geraadpleegd op 10 april 2015, <http://www.businessdictionary.com/definition/celebrity-endorsement.html…;.
Cook, M., “Inferno” Mercatornet 16 juni 2013, <http://www.mercatornet.com/articles/view/inferno>.
Cowley, E., & Barron, C., “When product placement goes wrong: the effects of program liking and placement prominence” Journal of Advertising 37.1 (2008): 89-98.
Crachiolo, S., & Smith, C., “Media Conglomeration and the News” First amendment studies geraadpleegd op 11 mei 2015, <http://www.firstamendmentstudies.org/wp/pdf/1st_media_ch6.pdf>.
De Backer, H., “Product placement op Vlaamse televisie: kenmerken, ontwikkeling en toepassing” Universiteit Gent 2011, <http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/790/059/RUG01-001790059_2012_0001…;.
Deben, H., & Moris, B., “Onze projecten” DM-product placement geraadpleegd op 17 januari 2015, <http://www.dm-productplacement.be/onze-projecten/>.
De Bruyckere, P., “Viral marketing & youngsters: three cases” Artevelde Hogeschool 26 mei 2010, <http://www.slideshare.net/thebandb/viral-marketing-youngsters-three-cas…;.
Decaluwe, C., “Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media Vergadering van 02/02/2010” Vlaams Parlement 2 februari 2010, <https://docs.vlaamsparlement.be/website/htm-vrg/574324.html>.
“Decreet betreffende radio, televisie en omroepen van 27 maart 2009” Ministeries van de Vlaamse Gemeenschap 30 april 2009, <https://cjsm.be/media/sites/cjsm.media/files/public/mediadecreet_200903…;.
De Morgen redactie, “Universal smokkelt product placement in bestaande muziekvideo’s” De Morgen 9 november 2014, <http://www.demorgen.be/dm/nl/1010/Muzieknieuws/article/detail/2071255/2…;.
Depreter, S., “Beheersovereenkomst 2012-2016” VRT 22 juli 2011, <http://www.vrt.be/sites/default/files/attachments/Beheersovereenkomst_V…;.
De Standaard redactie, “Trouwjurk komt Thuis op 10.000 euro boete te staan” De Standaard online 15 april 2015, <http://www.standaard.be/cnt/dmf20150415_01631141>.
Dumas, R., “Richtlijn van de Raad” Europa Lex 3 oktober 1989, <http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31989L0552:…;
Eisend, M., “A Cross-Cultural Generalizability Study of Consumers' Acceptance of Product Placements in Movies” Journal of Current Issues & Research in Advertising 31.1 (2009): 15-25.
Emery, G., “What’s in a name: Product placement in games” USA Today 30 januari 2002, <http://usatoday30.usatoday.com/tech/techreviews/games/2002/1/30/spotlig…;.
Feloni, R., “Stephen Colbert Mocks Mirriad” Business insider 14 januari 2014, <http://www.businessinsider.com/stephen-colbert-mocks-mirriad-2014-1?IR=…;
“First Amendment – U.S. Constitution” Find Law for Legal professionals geraadpleegd op 4 mei 2015, <http://constitution.findlaw.com/amendment1.html>.
“FTC denies Center for the Study of Commercialism’s petition to promulgate rule on Product Placement in Movies” Federal Trade Commission 11 december 1992, <http://www.ftc.gov/opa/predawn/F93/csc-petit5.htm>.
Gaughran, D., “Writers, James Bond, and the Perils of Product Placement” The Huffington Post 19 april 2012, <http://www.huffingtonpost.com/2012/04/18/product-placement-books-james-…;.
Gow, J., “Music video as persuasive form: The case of the pseudo‐reflexive strategy” Communication Quarterly 41.3 (1993): 318-327.
Grindstaff, T., “Video Cultures: Television Sociology in the “New TV” Age” Annual Review of Sociology 32 (2006): 103-125.
Gupta, P., & Lord, K., “Product Placement in Movies: The Effect of Prominence and Mode on Audience Recall” Journal of Current Issues & Research in Advertising 20.1 (1998): 47-59.
Gupta, P., & Gould, S., “Consumers’ perceptions of the ethics and acceptability of product placements in movies: Product category and individual differences” Journal of Current Issues and Research in Advertising 19.1 (1997): 37-50.
Hackley, C., “Branded Entertainment – product placement and brand strategy in the entertainment business” International Journal of Advertising 27.5 (2008): 924-925.
Hackley, C., “Unpaid product placement. The elephant in the room in UK TV’s new paid-for product placement market” International Journal of Advertising 31.4 (2012): 703-718.
Hall, E., “Young consumers receptive to movie product placement” AdAge 29 maart 2004, <http://adage.com/article/news/young-consumers-receptive-movie-product-p…;.
Hall, S., “Encoding and decoding in the television discourse” Georgetownedu geraadpleegd op 19 februari 2014, <http://faculty.georgetown.edu/irvinem/theory/SH-Coding.pdf>.
Hampp, A., “How Miracle Whip, Plenty of Fish Tapped Lady Gaga’s ‘Telephone’” AdAge 13 maart 2010, <http://adage.com/article/madisonvine-news/miracle-whip-plenty-fish-tap-…;.
Hawke, J., “Mirriad partners with Universal Music Group and Havas for Native In-Video Advertising” MirriAd 29 november 2014, <http://www.mirriad.com/news/mirriad-partners-universal-music-group-hava…;.
Hesmondhalgh, D., The Cultural Industries (2nd edition). London: Sage, 2007.
Homer, P. M., “The impact of placement type and repetition on attitude” Journal of Advertising 38.3 (2009): 21-31.
Hooton, C., “Universal to give music videos retrospective product placement by superimposing brands” The independent 29 september 2014, <http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/universal-to…;.
Hostler, R. E., Yoon, V. Y., Guo, Z., Guimaraes, T., & Forgionne, G., “Assessing the impact of recommender agents on on-line consumer unplanned purchase behavior” Information & Management 48.8 (2011): 336-343.
Hudson, S., Hudson D., & Peloza, J., “Meet the parents: A parents’ perspective on product placement in children’s films” Journal of Business Ethics 80 (2008): 289-304.
“I’m lovin’ it (parapapapa) by Justin Timberlake” Song facts geraadpleegd op 17 januari 2015, <http://www.songfacts.com/detail.php?id=24958>.
Knack redactie, “Alle Vlaamse zender plegen inbeuren op wetgeving rond product placement” Knack 25 augustus 2011, <http://www.knack.be/nieuws/belgie/alle-vlaamse-zenders-plegen-inbreuken…;.
La Ferle, C., & Edwards, S., “Product placement: How brands appear on television” Journal of Advertising 35.4 (2006): 65-86.
Lanzendorfer, J., “Is (more) product placement in young-adult books inevitable?” The Writer 121.9 (2008): 8.
Larkin, F., “The power of product placement in music videos: “pass the Courvoisier”” Behind the spin 28 februari 2011, <http://www.behindthespin.com/features/the-power-of-product-placement-in…;.
Lawrence, D., “On the Ethics of Product Placement in Media Entertainment” Journal of promotion management 10.1 (2004): 101-132.
Law, S., & Braun, K.A., ”I’ll have what she’s having: gauging the impact of product placement on viewers” Psychology & Marketing 17.2 (2000), 1059-1075.
Lee, S., “Product Placement in the United States: A Revolution in Need of Regulation” Cardozo Arts & Entertainment Law Journal 26.1 (2008): 203-232.
Lewczak, D., “”Enhanced” FCC regulation of product placement would breach free speech rights” Legal Backgrounder 25.11 (2010): 1-4.
Lindstrom, M., “Want the watch James Bond wears? Here’s why!” Today books 1 juli 2009, <http://www.today.com/id/27241255/ns/today-today_books/t/want-watch-jame…;.
Lindstrom, M., Buyology: how everything we believe about why we buy is wrong. New York: Random House, 2012.
“Live from the catalog conference: the Williams-Sonoma Brands have “Friends”” Chief Marketer 4 mei 2004, <http://www.chiefmarketer.com/live-from-the-catalog-conference-the-willi…;.
Marshall, D., Celebrity and Power: fame in contemporary culture. Minnesota: University of Minnesota Press, 1997.
Moreas, M.-A., “Product placement op de Vlaamse televisie” Vlaamse overheid 9 april 2009, <http://www4dar.vlaanderen.be/sites/svr/Pages/2009-04-09-productplacemen…;.
Morton, C., & Friedman, M., “I saw it in the movies: Exploring the link between product placement beliefs and reported usage behavior” Journal of Current Issues and Research in Advertising 24.2 (2002): 33-40.
Nebenzahl, I., & Secunda, E., “Consumers’ attitudes toward product placement in movies” International Journal of Advertising: the review of marketing communications 12.1 (1993): 1-12.
Neer, K., “How product placement works” How stuff works 4 juli 2013, <http://money.howstuffworks.com/product-placement7.htm>.
Newbury, M., “Celebrity Watching” American Literary History 12.2 (2000): 119-120.
Newell, J., Salmon, C. T., & Chang, S., “The Hidden History of Product Placement” Journal of Broadcasting & Electronic Media 50:4 (2006): 575-594.
Ocean, J., “Every expensive thing in Fifty Shades of Grey explained” Bloomberg Business geraadpleegd op 11 februari 2015, < http://www.bloomberg.com/news/articles/2015-02-11/every-expensive-thing…;.
Owen, E., “10 incredibly shameless product placements well loved tv-shows” What culture geraadpleegd op 17 januari 2015, <http://whatculture.com/tv/10-incredibly-shameless-product-placements-we…;.
“Payola and sponsorship identification” Federal Communications Commission 6 februari 2015, <https://transition.fcc.gov/eb/broadcast/sponsid.html>.
Percy, L., “Are product placements effective?” International Journal of Advertising 25.1 (2006): 112-114.
Robbertson, T.S., & Rossiter J.R., “Children and commercial persuasion: an attribution theory analysis” Journal of Consumer Research 1 (1974): 118-119.
Roberts, S., “A Song’s Forgotten History, Complete With Cracker Jack” The New York Times 4 mei 2008, <http://www.nytimes.com/2008/05/04/sports/baseball/04cheer.html?_r=0>.
Robichon-Lindenkamp, M., “De nieuwe Richtlijn Audiovisuele mediadiensten zonder grenzen: meer of minder regels?” Bedrijfsjuridische berichten 23 (2008): 90-94.
Robichon-Lindenkamp, M., “Nieuwe wetgeving speelt in op eigentijdse behoeftes” Broadcast magazine 283 (2009): 32-35.
Russell, C. A., "Toward a Framework of Product Placement: Theoretical Propositions" NA - Advances in Consumer Research 25 (1998): 357-362.
Russell, C. A., “Investigating the Effectiveness of Product Placements in Television Shows: The Role of Modality and Plot Connection Congruence on Brand Memory and Attitude” Journal of Consumer Research 29.3 (2002): 306-318.
Russell, M., “Here Are Some Of TV’s Most Succesful Product Placements” Business Insider 14 maart 2012, <http://www.businessinsider.com/here-are-some-of-tvs-best-product-placem…;.
Sauer, A., “Avril Lavigne may have just pulled off the greatest (and worst) product placement of all time” Brand channel 20 augustus 2010, <http://brandchannel.com/2013/08/20/avril-lavigne-may-have-just-pulled-o…;.
Sawyer, A. G., “Possible psychological processes underlying the effectiveness of brand placements” International Journal of Advertising 25.1 (2006): 110-112.
Schejter, A. M., “Product placement as an international practice: Moral, legal, regulatory and trade implications” Academia.edu oktober 2004, <http://www.academia.edu/923439/Product_placement_as_an_international_pr…;.
Schneider, M., “UMG Partners with Science Fictional Ad Placement Company Mirriad and Havas Agency” Billboard 29 november 2014, <http://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/6266592/u…;.
Schrager, M., “EMRA: Entertainment Resource & Marketing Assistance” EMRA geraadpleegd op 29 januari 2015, <http://erma.org/>.
Schweidel, D., Foutz, N., & Tanner, R., “Synergy or Interference: The Effect of Product Placement on Commercial Break Audience Decline” Marketing Science 17 juli 2014, 763-780.
Scott, J., & Craig-Lees, M., “Audience characteristics and product placement effects” Anzma conference Adelaide 3 december 2003, <http://www.anzmac.org/conference_archive/2003/papers/ADV10_scottj.pdf>.
Soo Ong, B., “A comparison of product placements in movies and television programs: an online research study” Journal of Promotion Management 10.1 (2004): 147-158.
Souppouris, A., “Technology changed product placement (and you didn’t even notice)” Engadget 22 oktober 2014, <http://www.engadget.com/2014/10/22/technology-changed-product-placement…;.
Stork, J., “Wayne’s World – Product Placement” YouTube 13 januari 2013, <https://www.youtube.com/watch?v=8lgLYGBbDNs>.
Streisand, B., “Business; Need Change for a $20 Bill? Call Hollywood” New York Times 28 september 2003, <http://www.nytimes.com/2003/09/28/business/business-need-change-for-a-2…;.
Sung, Y., & De Gregorio, F., “New brand worlds: college student consumer attitudes toward brand placement in films, television shows, songs and video games” Journal of Promotion Management 14.1 (2008), 85-101.
Tanner, R., “Synergy or interference? How product placement in tv-shows affects the commercial-break audience” Forbes 9 augustus 2014, <http://www.forbes.com/sites/onmarketing/2014/09/08/synergy-or-interfere…;.
“Televisierichtlijn aangenomen” Europa Nu 29 november 2007, <http://www.europa-nu.nl/id/vhq9l2p82ayo/nieuws/televisierichtlijn_aange…;.
“The increasing commercialization of new girl” TV maze 19 december 2014, <http://www.tvmaze.com/articles/21/the-increasing-commercialization-of-n…;.
Valcke, P., Digitale diversiteit: Convergentie van Media-, Telecommunicatie- en Mededingingsrecht. Brussel: Larcier, 2014.
Vandamme, U., “Productplaatsing in Vlaamse soaps” Universiteit Gent 2014, <http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/167/108/RUG01-002167108_2014_0001…;.
Van der Ploeg, P., “Reclame voor de skip-generatie” De Standaard online 6 oktober 2014, <http://www.standaard.be/cnt/dmf20141005_01304144>.
Van Reijmersdal, E., “Brand placement prominence: Good for memory! Bad for attitudes?” Journal of Advertising Research 49.2 (2009): 151-153
Verbraeken, F., “De invloed van product placement in films” Universiteit Gent 2007, <http://lib.ugent.be/en/catalog/rug01:001243502>.
Vlaamse Regulator voor de Media “Veelgestelde vragen over productplaatsing” Vlaamse regulator voor de Media geraadpleegd op 6 april 2015, <http://www.vlaamseregulatormedia.be/nl/commerciele-communicatie/veelges…;.
Vlaamse Regulator voor de Media, “vtmKzoom gewaarschuwd voor het tonen van een sponsorlogo tijdens een kinderprogramma (K3 kan het!)” Vlaamse Regulator voor de Media april 2015, <http://www.vlaamseregulatormedia.be/nl/beslissingen/2015/vtmkzoom-gewaa…;.
Vogt, C., “What Is the Difference Between Product Placement and Product Integration?” Chron geraadpleegd op 10 oktober 2014, <http://smallbusiness.chron.com/difference-between-product-placement-pro…;.
VRT Nieuws redactie, “Controversiële Lady Gaga-clip is hit op YouTube” De Redactie online 13 maart 2010, <http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur%2Ben%2Bmedia/muziek/1.735681&…;.
Williams, R., The Sociology of Culture. Chicago: University of Chicago Press, 1981.
Yang, H. L., “Product Placement of Computer Games in Cyberspace” CyberPsychology & Behavior 12.6 (2009): 399-404.