Music is the answer. Onderzoek en aanzet naar de volwaardige erkenning van dj's en producers in Vlaanderen.

Lieven Van Keer
Persbericht

Music is the answer. Onderzoek en aanzet naar de volwaardige erkenning van dj's en producers in Vlaanderen.

 

Aan (draai)tafel!

-

Stijn Lauwers las

“Onderzoek en aanzet naar de volwaardige erkenning en ondersteuning van dj’s en producers in Vlaanderen.”

-

Lieven Van Keer – Laureaat Popthesisprijs 2007

Universiteit Antwerpen – ManaMa Cultuurmanagement

Promotor: Prof. Dr. P. De Prins

 

 

Dj-cultuur in Vlaanderen heeft nood aan organisatie

 

In de goed gedocumenteerde thesis van Lieven Van Keer wordt Vlaanderen omschreven als een jungle waarin de dj-cultuur weelderig verder woekert: van Chiro-fuiven en jeugdhuizen tot undergroundfeestjes, van cafés en clubs tot festivals.

Het belangrijkste hoofdpersonage in dit hedendaagse muzieklandschap, en vooral de beleving ervan, is wellicht de dj. Ook al heeft hij de muziek niet zelf gemaakt, hij zorgt voor de interactie met het publiek. Hij creëert de ambiance, de sfeer, de energie. Hij doet mensen dansen of genieten en bepaalt of een uitstap al dan niet geslaagd is. Hij heeft de macht. Hij is de entertainer en verdient daarom het nodige respect. Hij stelt zich dan ook graag voor als opvoeder, promotor, portier, publiekstrekker, muzikale revolutionair, vernieuwer, katalysator, bezieler, … Bij de buitenwereld heerst echter een eerder negatief beeld. Er bestaan immers nogal wat vooroordelen: denk maar aan de vele tot ceremoniemeesters gepromoveerde dj’s op trouwpartijen die als een noodzakelijk kwaad ondergaan worden. En er is het hardnekkige vooroordeel over drugs die vaak gelieerd worden met house en techno. Wellicht twee van de voornaamste redenen waarom dj’s in bepaalde gevallen nog steeds geen erkende artiesten kunnen zijn.

 

Disc jockey

 

In 2006 werd nochtans het honderdjarige bestaan van de dj gevierd. Docent, muzikant en (voormalig) journalist Gert Keunen deed in zijn publicatie ‘Pop! Een halve eeuw beweging’ (2002) een lovenswaardige poging om de chaotische en fascinerende ontstaansgeschiedenis van popmuziek in kaart te brengen. Zowel sociale, economische, culturele en technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat de muzieksector nooit stil staat. Sinds de opkomst van elektronische muziek heeft de dj daarbij een prominente(re) plaats verworven in het populaire muzieklandschap. Zijn toonaangevende rol in de evolutie van de popmuziek blijft echter ondergewaardeerd.

Het hoeft geen betoog dat voor de ontwikkeling van muzikale genres als reggae, hiphop of electro de dj essentieel was. House, techno en de meer omvattende beschrijving ‘dance’ danken hun bestaan uitsluitend aan de dj. Intussen besefte ook de dj dat hij de aangewezen persoon was om zelf aan de slag te gaan. Net zoals producers van elektronische muziek, doorgaans studiokluizenaars, ontdekten dj’s dat draaitafels het perfecte instrument zijn om hun muziek uit te stallen. Er is voldoende vakliteratuur voor handen om dj’s en producers hierbij op weg te helpen.

Meer zelfs, rond de recente eeuwwisseling was er een nieuwe dj-boom. Te veel jonge ‘kids’ vertrokken echter met het idee snel beroemd en rijk te worden of zagen er enkel een aantrekkelijke job in. Sommigen focussen daarbij uitsluitend op de techniek (kunstig mixen van muziek). Een dj is echter veel méér dan een plaatjesdraaier.

 

Zelfonderzoek

 

Hoe ziet de Vlaamse dj/producer zijn positie in het muzieklandschap en, belangrijker, hoe ziet zijn carrièreontwikkeling eruit?

Dj’s, producers en elektronische dansmuziek kwamen de jongste vijftien jaar meer dan genoeg aan hun trekken : clubs als Boccaccio, LaRocca en Fuse, fenomenen als new beat of platenlabels als Bonzaï, Dance Opera en R&S wezen de weg. Evenementen als Kozzmozz, Groove City, I Love Techno, Ten Days Off, City Parade, Tomorrowland en clubs als Culture Club, Versuz en NOXX verzekeren de blijvende aanwezigheid van dance en de bijhorende dj’s en producers.

Nog belangrijker werd de rol van de broers Stephen en David Dewaele. Hun internationale succes als dj-tandem 2 Many DJ’s werd immers groter dan dat van Soulwax. 2 Many DJ’s verving bv. Bowie op Rock Werchter als headliner. Spreken we dan nog van onderwaardering?

Dj’s moeten meerdere functies vervullen: zelf omschrijven ze zich graag als entertainers (die de interactie met het publiek juist weten in te schatten én te stimuleren), als ‘selector’ en opvoeder (het toepassen van een verdedigbare filterfunctie bij het selecteren).

We kunnen vaststellen dat de eclectische mentaliteit alleen maar toegenomen is sinds de doorbraak van 2 Many DJ’s. Deze mentaliteitswijziging heeft ervoor gezorgd dat alle soorten muziek opnieuw op de dansvloer te horen zijn.

 

 

Vereniging

 

Dat dj’s dan toch nog niet helemaal een plek gevonden hebben in ondersteunende organisaties en initiatieven in Vlaanderen, heeft wellicht te maken met het gebrek aan vereniging en organisatie binnen deze sector. Er wordt luidop gepleit voor een belangenvereniging voor dj’s die bij voorkeur enkele grote namen aantrekt en hen representatief maakt voor alle dj’s.

Om een beeld te krijgen van het profiel van de Vlaamse dj’s werd in de thesis van Lieven Van Keer grondig onderzoek uitgevoerd naar familiale situatie, leeftijd, herkomst, diploma’s en sekse (verhoudingsgewijs zijn er maar heel weinig vrouwelijke dj’s) maar ook over de nodige bagage, de ervaring en de materiaalkeuze. Hoewel de meeste dj’s nog steeds de voorkeur geven aan vinyl i.p.v. cd’s, worden ze voortdurend gecharmeerd door de niet aflatende technologische evolutie, bijvoorbeeld het toenemend gebruik van laptops, aangepaste computersoftware, iPod …

 

Poppunt

 

Welke noden en behoeften kunnen er binnen dat proces vastgesteld worden zodat een aanzet geboden kan worden tot de volwaardige erkenning en ondersteuning van dj’s en producers?

Poppunt is reeds hét aanspreekpunt voor bands, muzikanten en dj’s in Vlaanderen. Poppunt is bovendien laagdrempelig, eigentijds, spreekt de taal van de muzikant en werkt voortdurend aan het maximaliseren van kansen voor beginnende en semiprofessionele beoefenaars.

Regionaal heeft vooral Limburg zich al positief getoond met gestructureerde initiatieven zoals DJ lab, DJ Mania en Technomania (als afsplitsingen van de Limbomania-wedstrijden).

Dj’s en (home)producers zitten echter nog met heel wat vragen en onduidelijkheid omtrent rechtsvorm/statuut bij het uitoefenen van hun activiteit. Er is een acute nood aan duidelijke, gebundelde en aangepaste informatie en documentatie. En voor zover die reeds bestaat, blijkt een aanzienlijk communicatieprobleem in de weg te staan: de dj’s vinden de informatie niet, of de informatieverstrekkers vinden de dj’s niet.

Vanuit de dj’s komt de wens en de vraag naar een gids of website waar plaats is voor een gedocumenteerd stappenplan voor dj’s en producers. Poppunt biedt dit reeds aan via ‘Popadvies’. Maar uit onderzoek blijkt net de functie van Poppunt bij een groot deel van de dj’s uit Vlaanderen onbekend. Bovendien lijken dj’s zeer moeilijk in aanmerking te kunnen komen voor het recent ingevoerde sociale statuut voor kunstenaars (sinds 1 juli 2003). De wettelijke definitie van een ‘artistieke prestatie’ voorziet immers het ‘creëren, interpreteren of uitvoeren van een artistiek oeuvre’. ‘Plaatjesdraaiers’ vallen hier blijkbaar niet onder.

 

Actie

 

Wat wordt er nu concreet verwacht? Ondersteuning betekent in de eerste plaats voldoen aan de informatiebehoefte. Behalve technische vragen blijven vooral veel zakelijke, functionele en juridische vragen onbeantwoord. Er is een nijpend gebrek aan duidelijkheid. Dj’s weten niet dat ze hiervoor ook bij bestaande organisaties zoals Poppunt of SABAM terecht kunnen. Daarbij is er een vooroordeel tegenover diverse organisaties, zeg maar de volledige overkoepelende muziekindustrie (alleen al het gebruik van de term ‘industrie’ roept aversie op). SABAM bijvoorbeeld heeft te maken met zo’n ernstig imagoprobleem.

Onder begeleiding verstaan dj’s de permanente begeleiding of informatiestroom en wisselwerking tussen dj’s, producers en een adviserende, begeleidende derde partij.

De dj’s zelf wijzen op het belang van een goede begeleiding, liefst vanuit een goed georganiseerd management of boekingskantoor, die met een langetermijnvisie de keuze van de artiest beïnvloedt, of tenminste erover waakt dat de juiste planning gemaakt wordt.

 

Tweerichtingscommunicatie

 

Natuurlijk blijft (zelf)promotie het allerbelangrijkst om dj’s en producers uit de anonimiteit te halen. Poppunt heeft met Young Talent Corner alvast een speelkansenproject gecreëerd voor beginnende dj’s. Bij de 1481 personen die deelnamen aan het onderzoek van Van Keer is echter amper de helft van de ondervraagden op de hoogte van dergelijke initiatieven.

En wat met de vooroordelen en het imagoprobleem? Over het belang van de dj is iedereen het intussen eens. Toch blijft zijn functie veeleer onafgelijnd en wordt het moeilijk om zijn metier als dusdanig te beschermen. De dj zal altijd in een schemerzone opereren. Hij blijft immers de schakel tussen publiek en uitvoerend kunstenaar. Die (soms te) grote diversiteit zadelt de dj op met een imagoprobleem. Hoe dan ook, vooral het gebrek aan structuur, organisatie, vereniging en transparantie blijft de oorzaak van veel onbegrip.

Tweerichtingscommunicatie is voortaan noodzakelijk. Maar de weinige professionals lijken niet meteen de behoefte te tonen om te organiseren. Hun strategie is nog steeds gestoeld op het uitbouwen en in stand houden van bestaande netwerken. Misschien is Poppunt wel de geknipte initiatiefnemer om een platform op te richten waarbij professionele dj’s, hun managers en boekingsagenten zich samen met jonge, onervaren collega’s verenigen tot een gezamenlijke belangengroep die ook een stem krijgt in bestaande organisaties binnen de muzieksector. Het kan alleen maar iedereen ten goede komen, al was het maar om het gezonde voortbestaan van onze florerende dj-cultuur te verzekeren.

 

Stijn Lauwers, docent kunstgeschiedenis, recenseert popmuziek in De Standaard en maakt als dj Stanley Livingstoon deel uit van Squadra Bossa.

 

Bibliografie

 

Administratie Planning en Statistiek. 2005. Cijfers: demografie. Beschikbaar op: http://aps.vlaanderen.be/statistiek/cijfers/stat_cijfers_demografie.htm (30/04/07)

 

Altena, A. (1999). ‘Wat is er nieuw? Wat is er! Gemengd goed. In: What’s New? Essays over het blang van nieuwe media voor de beeldende kunst. p. 19-21. Beschikbaar op: www.xs4all.nl (4/03/07)

 

Brewster, B.& Broughton, F. (2000). Last night a dj saved my life. The history of

the disc jockey. Londen: Headline Book Publishing.

 

Brewster, B.& Broughton, F. (2006a). Last night a dj saved my life. The history of

the disc jockey. Londen: Headline Book Publishing.

 

Brewster, B.& Broughton, F. (2002). How to DJ [properly]. The art and science of playing records. Londen: Transworld Publishers.

 

Brewster, B.& Broughton, F. (2006b). How to DJ [properly]. The art and science of playing records. Londen: Transworld Publishers.

 

Boel, J. (2006). ‘A-B-C-Dance: Het techno-alfabet’ in Focus Knack.

 

Cattebeke, H. (2005). ‘Red Bull Music Academy. The Sound of C-attle’ in Focus Knack.

 

De Meyer, G. & A. Trappeniers. 2005. Lexicon van de muziekindustrie. Leuven: Acco.

 

Galle, K. 2005. Een kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de dj-gemeenschap in Vlaanderen. Leuven, KULeuven.

 

Keunen, G. (1996). Surfing on pop waves. Een kwarteeuw popmuziek. Antwerpen: Kritak.

 

Keunen, G. (2002). Pop! Een halve eeuw beweging. Tielt: Lannoo

 

Knack. (2006). ‘De liefde voor muziek’ in Knack.

 

Knol, M. (2005). 75 procent van de muzikanten wil rijk en beroemd worden: een onderzoek naar de ondersteuning van popmuzikanten in Vlaanderen, een vergelijking met Nederland en een toetsing van die ondersteuning bij de Vlaamse popmuzikant. Antwerpen: Karel de Grote Hogeschool en Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam.

 

Kunstenloket.(2005). Het kunstenaarsstatuut in 15 vragen. Beschikbaar op: www.kunstenloket.be (5/4/07)

 

Kunstenloket. (2006a.) Het kunstenaarsstatuut. Brochure, Antwerpen: Kunstenloket.

 

Kunstenloket. (2006b). BTW in de artistiek sector. Brochure, Antwerpen: Kunstenloket.

 

Kuypers, M. (2003). Loopbaanontwikkeling. Onderzoek naar competenties. Enschede: Twente University Press.

 

Laermans, R. (2002). Het cultureel regime. Cultuur en beleid in Vlaanderen. Tielt: Lannoo.

 

Laermans, R. & Lievens, J. & Waege, H. (red.) (2003). Cultuurkijker: aanzetten voor cultuuronderzoek in Vlaanderen. Antwerpen: De Boeck

 

Lambeau, B. (2005). ‘T. Raumschmier’ in Rif Raf.

 

Lefto, dj. (2006). ‘Vroeger... draaiden we vinylplaten’ in Focus Knack.

 

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.(2000). Decreet betreffende de amateurkunsten. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Beschikbaar op:

http://www.cjsm.vlaanderen.be/amateurkunsten/decreet.htm

 

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. (2004). Het kunstendecreet. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Beschikbaar op: http://www.cjsm.vlaanderen.be/cultuur/kunsten/kunstendecreet/index.html (3/5/07)

 

Muziekcentrum Vlaanderen. (2005). Wegwijzerbrochure: wegwijs in de zakelijke aspecten van de muzieksector. Brochure, Brussel: Muziekcentrum Vlaanderen, Muziekzaken.

 

Poppunt.(n.d.) Vijf jaar Poppunt. Beschikbaar op: www.poppunt.be (5/5/2006).

 

Rijksdienst voor arbeidsbemiddeling.( 2005.) ‘Uitoefening van artistieke rechten’. Correspondentie, Antwerpen: Kunstenloket.

 

Smits, J. & Edens, R. (2006). Onderzoek met SPSS en Excel. Benelux: Pearson Education Benelux.

 

Souvignier, T. (2003). The world of dj’s and the turntable culture. Milwaukee:

Hal Leonard Corporation.

 

Stadeus, V. & Vastesaeger, T. 2006. Popeducatie in Vlaanderen, Presentatie, Brussel: Poppunt.

 

Ter Bogt, T. (2003). Tijd onthult alles...popmuziek, ontwikkeling, carrières. Amsterdam: Vossiuspers Universiteit van Amsterdam.

 

Thornton, S. (1995). Club Cultures. Cambridge: Blackwell.

 

Van Alboom, B. (2007). ‘Kabaal digitaal’ in Focus Knack.

 

Vandormael, B. (2004). ‘De dj is dood’ in Focus Knack.

 

Van Dyck, P. (2005). ‘The Chemical Brothers: 'Wij zijn sociaal onaangepast'’ in Focus Knack.

 

Van Dyck, P. (2005).’Sven Van Hees 'Ik ben diep gevallen'’ in Focus Knack.

 

Van Veelen, A. (2006). Netwerken in de Nederlandse Dance Industrie. Over waardetoekenning en netwerkdynamiek in het DJ veld. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.

 

Vanden Eynde, K. (2003-2004). Turntablism: de Dj als artiest?Leuven: KUL.

 

Vermoesen, J. (1998). Aanzetten tot een Vlaams popmuziekbeleid. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.

 

Vlacc. (2006). Muziekgenres niet-klassiek. Beschikbaar op: www.vlacc.be (5/08/07)

 

Zwaan, K., & ter Bogt, T. (2005). The X-factor exposed: Determinants of career success of pop musicians in the Netherlands. Amsterdam: paper presented at the Etmaal van de Communicatiewetenschap.

 

 

 

 

Persoonlijke interviews en gesprekken

 

Dubouvry, Yves, Interview, 16/3/07, Gent. Continue begeleiding (03/07-08/07)

 

De Wit, Jimmy. Persoonlijk interview, 13/07/07, Leuven.

 

Toma. Persoonlijk interview, 13/07/07, Herne.

 

Roelants, Ben. Persoonlijk interview, 16/07/07, Brussel.

 

Vegauwen, Roel. Persoonlijk interview, 17/07/07, Brussel.

 

Shah, Nadiem. Persoonlijk interview, 17/07/07, Brussel.

 

Mathijs, Kim. Persoonlijk interview, 17/07/07, Brussel.

 

Degraeve, Wouter. Persoonlijk interview, 17/07/07, Brussel.

 

Vanhoeck, Roel. Persoonlijk interview, 17/07/07, Brussel.

 

Ruts, Manuel. Persoonlijk interview, 19/07/07, Antwerpen.

 

Leesen, Ralf. Telefonisch gesprek, 23/07/07, Antwerpen.

 

Souveryns, Greet. Persoonlijk interview, 26/07/07, Antwerpen.

 

Pascual, Nikolai. Persoonlijk interview, 26/07/07, Antwerpen.

 

Ryckx, Diederik. Telefonisch gesprek, 27/07/07, Antwerpen.

 

Schütz, Stéphane. Telefonisch gesprek, 7/08/07, Antwerpen.