Private versus maatschappelijke motivatie voor de aanleg van extensieve groendaken in Vlaanderen

Karla
Claus
  • Sandra
    Rousseau

Het aanleggen van extensieve groendaken op bestaande daken kan welvaartsverhogend zijn. Aangezien de private baten echter onvoldoende zijn om de private kosten te dekken, is een subsidie voor de aanleg van groendaken een zinvolle beleidsoptie.

 
Door een steeds groeiende verstedelijking neemt de druk op de natuurlijke omgeving toe(Federale Overheidsdienst [FOD] Economie). Een interessante optie om meer groen in stedelijke gebieden te creëren ligt in het vergroenen van gebouwen, bijvoorbeeld door groendaken aan te leggen. In deze studie vergelijken we aan de hand van een kosten-batenanalyse de private en maatschappelijk motivatie om te investeren in groendaken in Vlaanderen. De vergelijking van deze private en maatschappelijke kosten en baten laat ons toe te besluiten dat subsidies voor groendaken welvaartsverhogend kunnen zijn en dat deze subsidies effectief nodig zijn om private investeerders te overtuigen om groendaken aan te leggen. Specifiek schatten we de kosten en baten verbonden aan een investeringsproject in Groot-Bijgaarden waar een projectontwikkelaar een extensief groendak op een bestaand kantoorgebouw wou aanleggen.
 
Een extensief groendak bestaat typisch uit verschillende lagen: een vegetatielaag, een substraatlaag, een drainagelaag en verschillende beschermingslagen. De vegetatie vraagt weinig of geen onderhoud aangezien ze beperkt is tot sedums, mossen, grassen of kruiden. De substraatlaag van extensieve groendaken is relatief dun en het gewicht is dus ook relatief beperkt (30 tot 100 kg/m²), wat toelaat om dergelijke groendaken op bestaande gebouwen aan te leggen. Na aanleg zijn extensieve groendaken enkel toegankelijk voor onderhoud en worden ze dus niet als daktuin gebruikt (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf [WTCB], 2006).
 
Groendaken worden steeds aantrekkelijker door het groeiend besef van een aantal duidelijke voordelen zoals wateropvang, verbeterde isolatie, geluidsdemping, het voorzien van nieuwe habitats voor fauna en flora alsook een onmiskenbare esthetische impact (Mentens, Hermy & Raes, 2002). De baten van de groendaken zijn echter niet allemaal direct voelbaar voor de private investeerder en er is dus sprake van positieve externe effecten.
 
Het referentiescenario waarmee we de aanleg van een groendak vergelijken in de kosten-batenanalyse is de bestaande, pas vernieuwde, klassieke dakbedekking. De maatschappelijke kosten van de aanleg van een extensief groendak omvatten dan de kosten van aankoop, de plaatsing- en onderhoudskosten en de kosten verbonden met het gebruik van overheidsmiddelen voor subsidies. De baten omvatten de verlenging van de levensduur van de dakbedekking onder het groendak, de daling van het energieverbruik in de woning, de brandwerendheid, geluidsdemping, de positieve impact op luchtkwaliteit en de temperatuur in de stad, het effect op de stedelijke waterhuishouding, de mogelijke daling van overstromingsrisico’s, het stimuleren van de biodiversiteit en de esthetische voordelen van groendaken. Door een gebrek aan geschikte data kunnen niet alle baten verbonden aan groendaken kwantitatief worden geschat en worden ze enkel kwalitatief in de studie besproken. Dit betekent dat de monetaire schatting van de baten een ondergrens van de werkelijke waarde vormt.
In de onderstaande tabel wordt de samenvatting van de maatschappelijke kosten-batenanalyse voor de aanleg van een extensief groendak weergegeven. Hieruit kunnen we afleiden dat de aanleg welvaartsverhogend is aangezien de netto actuele waarde (NAW) van de nettobaten gelijk is aan 38 euro per m² groendak. Als we daarnaast de private motivatie om een groendak aan te leggen berekenen, vinden we dat een dergelijke investering verlieslatend is (de NAW is -18 euro/m²) wanneer er geen subsidies worden uitgekeerd.

 

Maatschappelijke kosten-batenanalyse van een extensief groendak (euro/m²)

 

 

 

 

Jaar 0

Jaar 1

Jaar 2-24

Jaar 25

Jaar 26-50

Maatschappelijke kosten

 

 

 

 

 

-   Kost aanleg en onderhoud groendak

32

1

1

1

1

-   Analyse van runoff hemelwater (BZV)

-

0,063

0,063

0,063

0,063

-   Kosten van gebruik overheidsmiddelen

-

0,620

-

-

-

Maatschappelijke baten

 

 

 

 

 

-   Daling in energieverbruik

-

0,133

0,133

0,133

0,133

-   Verhoogde geluidsdemping

-

0,287

0,287

0,287

0,287

-   Vermeden dakhernieuwing

-

-

-

180,30

-

-   Verbetering luchtkwaliteit (NOx)

-

0,369

0,369

0,369

0,369

-   Daling openbare zuiveringskosten

-

0,303

0,303

0,303

0,303

-   Daling overstromingsrisico

-

0,10

0,10

0,10

0,10

Nettobaat

-32

-0,491

0,129

180,429

0,129

Deze analyse toont aan dat de aanleg van extensieve groendaken in Vlaanderen welvaartsverhogend kan zijn. Private investeerders zullen echter niet automatisch investeren in dergelijke daken omdat de private baten te klein zijn vergeleken met de private kosten. Dit betekent dat de huidige subsidie (meestal 31 euro/m², Agentschap voor natuur en bos) die door bepaalde gemeenten wordt uitgekeerd positief kan geëvalueerd worden: de subsidie is noodzakelijk om private investeerders te overhalen om groendaken aan te leggen en de subsidie is ook welvaartsverhogend. Een negatief punt is echter dat het huidige beleid weinig systematisch is: niet alle gemeenten bieden de subsidies aan, de subsidiebedragen en -voorwaarden zijn niet overal gelijk, de beschikbare budgetten zijn vrij beperkt en ook de informatieverspreiding naar het publiek kan beter.
 
Groendaken worden populairder over de tijd en ondersteund met een subsidieregeling. Op lange termijn blijkt een groendak voordeliger te zijn in vergelijking met een platte dakbedekking. De doorslaggevende factor hierbij is de levensduur van de dakbedekking onder het groendak, die ongeveer dubbel zo lang is ten opzichte van een klassieke dakbedekking. Een extensief groendak beschermt de dakbedekking, heeft lagere aanlegkosten dan een platte dakbedekking en het biedt, over een tijdspanne van 50 jaar, tal van maatschappelijke en private voordelen.
 

Bibliografie

FOD - Federale Overheidsdienst Economie. Milieu en samenleving. Beschikbaaar op http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/leefmilieu/milieu_samenl… [Geraadpleegd maart 2010].
 
WTCB – Wetenschappelijk Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (2006).     Technische  voorlichting 229, groendak. Beschikbaar op http://www.wtcb.be [Geraadpleegd maart 2010].
 
purchase this artiMentens, J., Hermy, M. & Raes, D. (2002). Extensieve Groendaken. Brussel, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Bos & Groen. 33 p.
 
Agentschap voor Natuur en Bos. Beschikbaar op http://www.natuurenbos.be/nl-be/thema/groen/groendaken_en_gevelgroen/gr… [Geraadpleegd november 2009 en maart 2010].

Download scriptie (709.98 KB)
Universiteit of Hogeschool
Odisee
Thesis jaar
2010