Koude Oorlog 2.0: Terug naar een Bipolaire Wereldorde?
Koude Oorlog 2.0
Terug naar een bipolaire wereldorde?
Mijn masterproef behandelt de vraag of we kunnen spreken van een nieuwe “Koude Oorlog”. Een antwoord op deze stelling wordt gegeven aan de hand van een comparatieve analyse. Ik vergelijk de conflicttheorie van enkele Koude Oorlog-crises met de Georgisch-Russische oorlog in augustus 2008 en het huidige conflict in Oekraïne dat in 2013 van start ging. In deze scriptie wordt grotere aandacht besteed aan de rol van de Russische Federatie, wat een gevolg is van de opleiding waarbinnen deze masterproef wordt aangeboden.
Vooreerst wordt de geschiedenis van de Koude Oorlog in het kort toegelicht met een nadruk op belangrijke crises uit deze periode zoals de Vietnamoorlog en de Cubacrisis. Daarenboven wordt een theoretisch kader van een Koude Oorlog-conflict gegeven. Er zijn vier algemene kenmerken van zulk een conflict: de ideologische strijd tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten en bipolaire wereldorde, de angst voor een nucleaire oorlog en de wapenwedloop die hiermee gepaard ging, de plaats van het conflict dat een gevolg is van de strijd om de invloedssferen aldaar en tot slot de propaganda die met dit alles gepaard ging. Vervolgens worden twee hedendaagse conflicten uitgebreid besproken. Eerst wordt de aanloop, de crisis zelf en het gevolg van de Russisch-Georgische vijfdaagse oorlog uit 2008 onder de loep genomen. Daarna wordt dezelfde insteek gebruikt om het hedendaagse conflict in oostelijk Oekraïne te belichten.
Daarop volgt de comparatieve analyse, waarbij ik eerst de Georgische en daarna de Oekraïense crisis vergelijk met de eerder verstrekte Koude Oorlog-conflicttheorie. De hedendaagse conflicten komen overeen met drie van de vier algemene kenmerken. Vooreerst wordt een nieuwe nucleaire oorlog vermeden, die op zijn beurt voor een hernieuwde Koude Oorlog zou kunnen zorgen. De angst voor een aanval met kernwapens is niet zo sterk aanwezig als in de vorige eeuw, maar desalniettemin duiken er hier en daar al berichtgevingen op over een uitbreiding van het nucleaire wapenarsenaal. Ten tweede is er opnieuw een strijd om invloedssferen, die gepaard gaat met ‘proxy wars’ en een ‘indammingspolitiek’. De Verenigde Staten en de Russische Federatie nemen het niet rechtstreeks met elkaar op, maar kiezen wel elk een tegengestelde kant in de twee besproken conflicten. Moskou wil de uitbreiding van Westerse organisaties en gedachtes indammen en het Westen probeert hetzelfde te doen tegenover Rusland. Ten derde draait het propaganda-apparaat weer op volle toeren. De ander wordt slecht afgebeeld en de media wordt opnieuw gebruikt om steun te vinden voor het eigen beleid. Deze overeenkomsten zijn echter vandaag de dag zowel in kwaliteit als in kwantiteit minder dan in de Koude Oorlog van de voorbije eeuw. De voornaamste eigenschap ontbreekt tevens. Er is immers geen sprake van een bipolaire wereldorde en twee geheel verschillende ideologieën die de huidige conflicten initiëren en bepalen. De Verenigde Staten wordt immers aanzien als de enige mondiale grootmacht, terwijl Rusland eerder een regionale macht is. Het verschil in denksysteem ligt eerder binnen de ideologie zelf. De Russische Federatie draagt de soevereine democratie hoog in het vaandel, terwijl de Verenigde Staten en het Westen een vorm van liberale democratie aanhouden.
Deze bevindingen tonen aan dat we niet kunnen spreken van een hernieuwde Koude Oorlog. Desondanks is de basis voor een eventuele nieuwe bipolaire strijd gelegd, die dan vermoedelijk tussen de Westerse mogendheden, aangevoerd door de Verenigde Staten, en de Euraziatische machten zal betwist worden, die aangevoerd worden door Rusland en eventueel de Chinese Republiek. Ditmaal zou het wereldlijke conflict echter zonder de aanwezigheid van een uitgesproken ideologische tegenstelling worden uitgevochten. Een nieuwe Koude Oorlog is tevens uiterst twijfelachtig wanneer we naar de huidige wereldlijke situatie kijken. De internationale spelers hebben elkaar nodig in de rest van de wereld, voornamelijk in het Midden-Oosten en noordelijk Afrika. De komst van een republikeins president in de Verenigde Staten kan de zaken echter opnieuw bemoeilijken.
