Rechtsbescherming in de context van het Europees Stabiliteitsmechanisme

De Europese Unie heeft de voorbije jaren te kampen met enkele bijzondere opeenvolgende crisissen. De interne markt en de gemeenschappelijke munt stonden onder aanzienlijke druk op het moment dat de financiële crisis in enkele Europese lidstaten een overheidsschuldencrisis veroorzaakte. Deze crisis legde enkele structurele en institutionele zwaktes die inherent zijn aan de economische en monetaire unie bloot. De manier waarop de Europese Unie omgaat met deze crisissituaties staan toe een inzicht te verkrijgen over de toekomst van de Unie als een geheel, een organisatie en als een ideaal. Na verschillende onderhandelingsrondes en Europese tops bleek dat een permanent noodfonds als oplossing uit de bus kwam. Het Europees Stabiliteitsmechanisme is een permanente instelling die financiële bijstand kan verschaffen tegen strikte voorwaarden aan lidstaten die de euro als munt hebben en in financiële moeilijkheden zitten. Het Europees Stabiliteitsmechanisme werkt door middel van instellingen van de Unie die memoranda van overeenstemming uitwerken om de voorwaarden van de financiële bijstand uit te tekenen. Deze voorwaarden kunnen een aanzienlijke impact hebben op de sociale rechten van de burgers van de betrokken lidstaat. Het is dan ook belangrijk dat in de context van het ESM wordt voldaan aan het beginsel van effectieve rechtsbescherming. Het Hof van Justitie werd in die zin gevraagd om na te gaan of artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van toepassing is op de oprichting en de werking van het ESM. Het Hof bevestigde de wettigheid van het ESM. Dit werk toont echter aan dat onduidelijk is dat het ESM werkelijk niet dient te voldoen aan de vereisten van artikel 47 van het Handvest. Het werk benadrukt het belang van het beginsel van effectieve rechtsbescherming en tracht actief mee te zoeken naar een betere naleving van de vereisten van artikel 47 van het Handvest in de context van het ESM. Het ESM leert ons dat in een Europese Unie met 28 lidstaten en een gefragmenteerde bevoegdheidsverdeling, de waarden die het fundament van het Europese project vormen niet steeds haalbaar blijken. Betreffende de werking van het ESM blijven enkele juridische vragen pijnlijk onbeantwoord. Dit staat in schril contrast met wat de Europese rechtsorde net uniek maakt. De Europese rechtsorde bevat een quasi volledig stelsel van rechtsbescherming. Europese burgers die getroffen worden door Europese regels krijgen immers op grond van de grondrechten van de Europese Unie steeds de mogelijkheid tot toegang naar een rechter. De drastische oplegging van ingrijpende maatregelen zonder de mogelijkheid tot rechterlijke toetsing maakt van het ESM een gevaarlijke precedent en een mogelijk kantelpunt voor de gehele Europese Unie.