Rol van microRNA's in de pathogenese van COPD
MicroRNA, nieuwe therapie tegen respiratoire aandoeningen?
Meer dan 65 miljoen mensen wereldwijd lijden aan COPD. Een ziekte die voornamelijk rokers treft. In 2012 werd de ziekte meer dan 3 miljoen mensen fataal. Men verwacht dat deze cijfers in de toekomst alleen maar zullen toenemen. COPD patiënten vertonen meerdere respiratoire symptomen zoals een toegenomen slijmproductie, een chronische hoest en problemen bij de ademhaling. Huidige behandelingsmethoden bestaan er enkel in om deze symptomen te verlichten, maar hebben geen invloed op de onderliggende oorzaak van de ziekte. Er is dus nood aan nieuwe behandelingen die niet alleen de symptomen maar ook de oorzaken van de ziekte aanpakken.
Alvorens men onderzoek kan doen naar nieuwe geneesmiddelen is kennis van de onderliggende mechanismen van het ontstaan van de ziekte essentieel. COPD ontstaat door het optreden van een chronische ontsteking in de longen. Dit is het gevolg van een langdurige blootstelling aan sigarettenrook of luchtvervuiling. In de longen van COPD patiënten ziet men in vergelijking met gezonde personen een verhoogd aantal cellen van het immuunsysteem. Deze immuuncellen worden gerekruteerd naar de longen als een reactie op de schadelijke partikels in de sigarettenrook. De keerzijde van de medaille is dat de stoffen geproduceerd door deze cellen niet alleen reactief zijn tegen deze schadelijke partikels maar ook tegen lichaamseigen cellen. Hierdoor treedt er schade op in de longen wat aanleiding geeft tot het ziektebeeld. Het stoppen van roken is een eerste belangrijke stap naar genezing. Ondanks dat het stoppen van roken zorgt voor een lagere blootstelling aan schadelijke componenten blijft de pulmonaire ontsteking aanwezig in COPD patiënten. Er is dus nood aan nieuwe behandelingsmethoden die specifiek deze ontsteking aanpakken.
MicroRNA’s zijn kleine niet coderende RNA moleculen. Deze worden niet vertaald tot eiwitten maar zijn wel zeer belangrijk voor het normaal functioneren van de cel. De functie van deze moleculen bestaat erin expressie van andere eiwitten te onderdrukken. Wanneer een bepaald miRNA vaak voorkomt in een cel gaan bepaalde eiwitten minder vaak voorkomen en vice versa. MicroRNA’s zijn betrokken in tal van biologische processen. Wanneer hun expressie in de cel verstoord wordt kan dit aanleiding geven tot tal van ziektes zoals kanker, auto-immuunaandoeningen, aangeboren misvormingen,… Ook in tal van longaandoeningen spelen verschillende microRNA’s een rol zoals astma, longfibrose en COPD.
Onderzoek bij COPD patiënten heeft aangetoond dat verschillende microRNA’s een gewijzigde expressie vertonen. Deze expressie van microRNA’s is zowel gewijzigd in epitheelcellen van de long als in opgehoest slijm. Deze resultaten zijn gelijkaardig met resultaten bekomen bij muizen. Onderzoek op muizen heeft aangetoond dat het uitschakelen van een bepaald miRNA, dat zowel tot een hogere expressie komt bij COPD patiënten als bij rook-blootgestelde muizen, gunstige resultaten vertoont. Muizen waarbij het specifieke miRNA werd uitgeschakeld vertoonden minder inflammatoire cellen in de longen in vergelijking met muizen die fysiologische oplossing toegediend kregen.
Deze resultaten zijn veelbelovend, maar men moet toch sceptisch blijven. Langetermijn resultaten van deze behandelingsmethode en eventuele bijwerkingen zijn nog niet onderzocht. Bovendien werden de microRNA inhibitoren toegediend via de neusholte. Deze manier van toedienen brengt veel ongemak met zich mee wat de toegankelijkheid van een eventueel geneesmiddel verhoogt. Idealiter gaat men opzoek naar manieren om deze geneesmiddelen via orale of intraveneuze weg te kunnen toedienen. De weg naar een nieuw geneesmiddel is dus nog lang, maar kan toch hoop bieden aan de miljoenen patiënten.
Ondanks dat de geneeskunde zich blijft evolueren en steeds met nieuwe en betere geneesmiddelen op de proppen komt, blijft de leuze ‘beter voorkomen dan genezen’ bestaan. In dit opzicht is nooit starten met roken de beste behandeling tegen COPD.
