Les glissantes en francitan: synérèse ou diérèse?Étude phonématique de la séquence obstruante-liquide-yod en français méridional

In een alsmaar meer globaliserende wereld moeten dialecten en lokale accenten vaak wijken voor een streven naar de taalnorm. Net zoals we willen dat alle West-Vlamingen Algemeen Nederlands spreken, wordt van de Fransen in de perifere streken verwacht dat ze hun regionale accent verdringen voor de Parijse norm.

In een gebied waar ooit het Occitaans zowel commercieel als literair de belangrijkste voertaal was, zijn vandaag nog slechts enkele taalkundige restanten te attesteren die deze aanwezigheid bekrachtigen: enkele van de belangrijkste kenmerken in het Frans van het zuiden zijn de uitgesproken sjwa’s (beter gekend als doffe e), de alternanties tussen open en gesloten klinkers, en nog beter bekend is de zeer gemarkeerde behandeling van de nasalen.

Deze kenmerken zijn reeds uitvoerig besproken en bestudeerd, en we weten dat ze net als de ooit rollende ‘r’ langzaam maar zeker plaats zullen moeten ruimen voor een steeds meer gestandaardiseerde vorm.

Een ietwat minder bekend fonetisch kenmerk van het Zuid-Frans echter, en evenzo minder bestudeerd, is de breuk met de Franse regel die de foneemvolgorde obstruant-liquida-yod verbiedt. Het Standaard Frans staat hierdoor enkel constructies met onder andere ‘vrj’ en ‘plj’ enkel toe indien er zich een diëresis plaatsvindt, oftewel een diftongering, i.e. ‘vri-j’ en ‘pli-j’.

De tegenhanger van dit fonetisch verschijnsel, de syneresis, wordt dan weer eerder als regel beschouwd in het Zuid-Franse discours. Dit laatste fenomeen, waarvan menig Fransman zich niet bewust is, hoort men vandaag nog steeds in streken als de Languedoc, maar volgens de moderne linguïstiek hebben we hier ook met een bedreigde soort te maken.

Deze bachelorpaper beoogt een bondige en klare synopsis te geven van de wetenschappelijke bevindingen en de evolutie van de Zuid-Franse fonetiek, en bestudeert vervolgens steekproefsgewijs de uitspraak van de Zuid-Fransman of vrouw vanuit een diastratisch en diafasisch perspectief.