Spelta(a)lent. Om spelenderwijs de Nederlandse spelling onder de knie te krijgen.
SPELTA(A)LENT
“Ik hoop dat de spelling veranderd wordt”. Die uitspraak hoor je vaak bij de leerlingen vallen. Ze willen liever een vereenvoudigde spelling: zonder uitzonderingen, zonder moeilijkheden en (het liefst van alles) zonder DT-regels. Want hoe schrijf je dat de spelling “veranderd wordt”? Met een D? Of toch DT?
De spellinghervorming van 2005 kon al een beetje aan de wens van de leerlingen voldoen. De problemen waren echter niet opgelost. Want is het ‘Joden’ of toch ‘joden’? Sommige regeltjes bleven moeilijk. Bovendien kon er verwarring ontstaan. Leerlingen verwarden de oude en de nieuwe spelling wel eens.
Een eindwerk rond spelling was dus voor mij een evidente keuze, maar zeker geen voor de hand liggende opgave. Er moest rekening gehouden worden met het belang van de taal en de spelling. De storende fouten die gemaakt werden in o.a. schrijfopdrachten zouden vanaf dat moment vermeden moeten worden. Of om het bij de spelling te houden: spelfouten zouden verleden tijd moeten zijn.
Verder heeft de spellinghervorming ervoor gezorgd dat veel materiaal achterhaald werd. Een hele klus om goede spellingboeken te selecteren, aan te passen én vooral motiverend te maken. De spelling is moeilijk voor de leerlingen, maar we leren het best als we het zelf leuk vinden. Die gedachte heb ik ook steeds in mijn achterhoofd gehouden.
De vooropgestelde doelen waren dan ook dat de leerlingen de spelling kunnen inoefenen, kunnen begrijpen, maar ook kunnen appreciëren (wat verwijst naar hun motivatie). Mijn uitgangspunt om deze doelen te bereiken, was vooral de afwisseling in werkvormen. Hierbij denk ik aan spelmethodes, een taalkalender, een contractwerk, ICT-oefeningen enz.
Een goede titel vond ik ook uiterst belangrijk. Het ‘kunnen’ van de leerlingen moest centraal staan. De titel bestaat uit twee delen die elk nog eens een dubbele betekenis hebben. Het eerste deel (SPEL) kan verwijzen naar de spelling, maar ook naar een leuke methode om de spelling aan te brengen. Het tweede deel van de titel (TAALent) verwijst naar het talent van de leerlingen om met de Nederlandse taal om te gaan.
Stap voor stap werkte ik de verschillende spellingonderdelen uit. Tijdens mijn stages in het onderwijs kon ik het uitgewerkte materiaal al onmiddellijk gebruiken in de klas. Zo kon ik mijn werk optimaliseren door de fouten eruit halen, de lessen te herwerken, door aan de leerlingen te vragen wat zijn leuk vonden enz. Lesmethodes bedenken, uitproberen en herschrijven waren dan ook de belangrijkste stappen in dit proces.
Voornamelijk heb ik mij gericht tot leerlingen uit de twee jaren van de eerste graad en leerlingen uit het eerste jaar van de tweede graad van het secundair onderwijs. De lesmethodes kunnen nochtans, soms met de nodige aanpassingen, ook gebruikt worden in alle andere onderwijsvormen –en graden. De leerkracht bepaalt uiteraard zelf welke werkvormen hij of zij in de les integreert.
Het materiaal bestaat uit twee luiken: de leerlingenbundel en de leerkrachtenbundel.
In de leerlingenbundel wordt zowel een deeltje theorie (met oefeningen) als een contractwerk aangeboden. Dat laatste is een werkvorm waarbij de leerlingen een oefeningenpakket zelfstandig doornemen en dit verbeteren a.d.h.v. een correctiesleutel.
De leerkrachtenbundel biedt de oplossingen van de leerlingenbundel én bijkomend materiaal aan zoals toetsen, spelen, de taalkalender e.d. Het doel van de spelen blijft natuurlijk het (spelend) leren. De spelling wordt aangebracht op een leuke manier a.d.h.v. een webspel, een dominospel, een hoofdletterbord, een speltrivial enz.
Met mijn eindwerk hoop ik vanzelfsprekend dat ik in mijn opzet geslaagd ben om de lessen spelling op een afwisselende en motiverende werkwijze aan te bieden. Met de aandacht voor het praktische kader heb ik getracht de leerlingen te stimuleren. Leerlingen kunnen nu zelf een antwoord bieden op de vraag “Waarom moeten we de spelling leren/kennen?”. Verder hoop ik van harte dat het een meerwaarde kan zijn voor de lessen taal. Nu afwachten of de leerlingen zich nog zullen afvragen wanneer de spelling veranderd wordt…. Of schrijf je dat nu toch met een T?
Fenne Mulders
