Training van emotionele intelligentie als leiderschapskwaliteit.

Training van emotionele intelligentie als leiderschapskwaliteit.

“Steeds meer werkgevers klagen over het gebrek aan sociale vaardigheden bij hun nieuwe werknemers.” ‑ Daniël Goleman

Emotionele intelligentie werd een echte hype bij het grote publiek na het verschijnen van het boek “Emotional Intelligence” van Daniël Goleman in 1995. Ook de bedrijven lieten dit begrip niet onopgemerkt voorbij waaien. Uit wetenschappelijk onderzoek bleek immers dat EQ of emotionele intelligentiequotiënt dubbel zoveel voorspellende waarde heeft dan IQ voor het behalen van professionele doelstellingen. Vooral de bewering dat emotionele vaardigheden kunnen aangeleerd en verbeterd worden, deed heel wat stof opwaaien. Intussen lijkt deze hype enigszins over haar hoogtepunt heen. Bedrijven richten zich terug meer op de harde cijfers en harde leiderschapskwaliteiten en de emotionele vaardigheden worden stilaan naar de achtergrond verschoven. Is emotionele intelligentie dan toch niet trainbaar? Of draagt ze gewoon niet bij tot het beter functioneren van organisaties?

EQ en de training ervan

Emotionele intelligentie is de bekwaamheid om goed met gevoelens om te gaan, zowel met die van onszelf als met die van anderen. Dit begrip bestaat uit 15 individuele vaardigheden die ons niet alleen helpen goed te functioneren in het dagelijkse leven, maar zeker ook op het werk.

Ondanks uit verschillende onderzoeken blijkt dat emotionele intelligentie trainbaar is, voert men hier toch nog veel discussie over. Lang niet alle trainingsprogramma’s geven even goede resultaten en er zijn ook onderzoeken gedaan, waar men zelfs geen meetbare resultaten heeft kunnen waarnemen. Toch hebben bedrijven zeker baat bij effectieve trainingen, want het leidt tot betere prestaties, een hogere productiviteit en minder verloop van werknemers. Uit een aantal onderzoeken naar de resultaten van trainingen bleek zelfs dat de training vijf keer meer opbracht dan ze had gekost. Naast de effectiviteit van de cursus hangt natuurlijk ook veel af van de motivatie van de cursisten. Er bestaat nog geen eensgezindheid over de trainbaarheid van emotionele intelligentie en de mogelijke effecten hiervan, daarom hebben we zelf twee groepen leidinggevende ambtenaren onderzocht.

Wat hebben we onderzocht en hoe zijn we tewerk gegaan?

In ons empirisch onderzoek zijn we nagegaan of emotionele intelligentie trainbaar is en wat de effecten zijn van een training op de leidinggevende capaciteiten van de cursisten. De evaluatie gebeurde op drie niveaus. Voor de evaluatie op het eerste niveau hebben we direct na de training naar de reactie van de cursisten gepeild, daarnaast hebben we gemeten of hun emotionele vaardigheden verbeterd zijn door de training (= niveau 2) en tenslotte hebben we onderzocht of het werkgedrag van de cursisten erdoor is veranderd (= niveau 3).

De onderzochte leidinggevende ambtenaren hebben allemaal dezelfde cursus leidinggeven gevolgd. Deze cursus werd gegeven door het opleidingscentrum Impact-nv, waar we mee samenwerkten voor ons onderzoek. Om te zien of de emotionele vaardigheden van de cursisten zijn verhoogd door de cursus, hebben we alle cursisten de BarOn EQ-i test laten invullen voor en enkele weken na de cursus. De BarOn EQ-i test van dr. Reuven Bar-On is de oudste EQ-test en heeft zijn wetenschappelijke waarde al in veel verschillende onderzoeken bewezen. Omwille van de kwaliteit van de informatie en de praktische haalbaarheid, hebben we deze test dan ook gebruikt in ons onderzoek.

Om te controleren of de mogelijke vooruitgang te wijten is aan de cursus of aan allerlei externe factoren, hebben we met een controlegroep gewerkt. Deze groep bestond ook uit leidinggevende ambtenaren, die de EQ-tests op dezelfde momenten hebben afgelegd, maar zelf de cursus niet gevolgd hebben. Om na te gaan of het werkgedrag van de cursisten is veranderd door het volgen van de cursus, hebben we van tien cursisten een diepte-interview afgenomen.

Het uur van de waarheid!

Bij de meting met de EQ-tests bleek dat er wel degelijk een aantal effecten zijn opgetreden door de training. Het EQ-totaal van de cursisten is gestegen en ook 4 van de 5 samengestelde schalen van EQ zijn gestegen. Al deze stijgingen zijn statistisch significant, dit wil zeggen dat het betekenisvolle stijgingen zijn die niet berusten op toevalligheden. De resultaten van de cursisten vertonen dus een duidelijk stijgende trend. Bij de controlegroep daarentegen was het EQ-totaal niet gestegen en was ook geen enkele van de samengestelde schalen gestegen.

Van alle individuele aspecten die gestegen zijn bij de cursisten was bij “assertiviteit” de sterkste stijging waar te nemen. De cursisten komen dus door de training beter op voor hun eigen rechten en kunnen op een meer adequate manier hun gevoelens en ideeën uiten. De tweede sterkste stijging vinden we bij het aspect “stresstolerantie”. De cursisten kunnen door de training dus gemakkelijker het hoofd bieden aan stressvolle situaties. Ook het aspect “probleem oplossen” was zeer sterk verbeterd. Dit betekent dat de cursisten na het volgen van de training gemakkelijker hun problemen kunnen identificeren, definiëren en oplossen door de juiste beslissingen te nemen.

Naast de verhoogde emotionele vaardigheden was ook het werkgedrag van de cursisten veranderd. Hoewel er op de werkvloer niet altijd een optimaal veranderingsklimaat heerste, beweerden de cursisten toch dat ze de aangeleerde technieken toepassen in de praktijk. Ze vonden hun nieuwe aanpak beter dan hun vroegere aanpak en ze merkten zelfs positieve reacties bij hun personeel. Enkele kandidaten beweerden dat ze meer medewerking kregen van hun team en dat de algemene werking erop vooruit gegaan was.

Dus…

De resultaten van ons onderzoek bevestigen de bestaande theorieën dat training de emotionele intelligentie van leidinggevenden kan doen toenemen. De cursisten hebben door de training meer kennis opgedaan en hun emotionele vaardigheden zijn erdoor verbeterd. Verder passen ze hun aangeleerde technieken ook toe op de werkvloer en merken ze er zelfs positieve resultaten van.

Dit geeft aanleiding tot verder onderzoek over de training van emotionele intelligentie als leiderschapskwaliteit. Toekomstig onderzoek zou best focussen op de vraag naar lange termijneffecten op organisatieniveau. Verder zou het ook zeer interessant zijn als men zou kunnen achterhalen wat een training nu juist succesvol maakt en wat aan de basis ligt van superieure resultaten.

Bedrijven hebben er alleszins belang bij om er voldoende aandacht aan te schenken. Training van emotionele vaardigheden kan een oplossing bieden voor minder goed functionerende werknemers. Zeker voor leidinggevenden is emotionele intelligentie een heel belangrijke kwaliteit, zij hebben immers een grote invloed op hun team en op de rest van het bedrijf.

Sterker nog: Om tot bloei te komen, zo niet om te overleven, zouden bedrijven er verstandig aan doen om hun collectieve emotionele intelligentie een impuls te geven!