Herintredende moeders: motivatie, voorwaarden en drempels
Herintreders: een vergeten groep op de arbeidsmarkt?
De keuze om als thuiswerkende ouder de zorg voor het huishouden en de kinderen thuis op te nemen is niet onherroepelijk, maar voor veel ouders een tijdelijke noodzaak. Onderhuids leeft vaak nog het verlangen om ooit de stap opnieuw te zetten richting arbeidsmarkt. Maar dit blijkt voor veel van deze zogenaamde herintreders niet eenvoudig te zijn.
Thuiswerkende ouders worden na gemiddeld twaalf jaar gezinsarbeid geconfronteerd met een aantal drempels wanneer ze weer aan de slag willen. Eén op de vier herintreders kampt met een tekort aan zelfvertrouwen. Wanneer er geen of een negatieve reactie komt op sollicitaties omwille van ‘onderbreking’ of ‘onvoldoende ervaring’, bevestigt het werkveld het gevoel van ‘niets waard te zijn op de arbeidsmarkt’.
“Het heeft echt veel moed gekost om terug te keren. Tegenover collega’s moet je voor je plaats vechten. Ik had nooit gedacht dat dit ging lukken, dat ik het ging halen.”
Specifieke competenties
Maar datzelfde werkveld kan het tekort aan zelfvertrouwen opvangen door te erkennen dat thuiswerkende ouders wel degelijk kwaliteiten en competenties hebben ontwikkeld. Driekwart van de herintreders geeft aan competenties te hebben verworven door het opnemen van een zorgende rol: een beter inlevingsvermogen, leren relativeren en geduld opbrengen, organisatievermogen…
“Je hebt een zekere ervaring opgedaan met je kinderen, met verliessituaties, ontgoochelingen, teleurstellingen… Het leven is niet zomaar rozengeur en maneschijn. Voor mijn werk in de ouderenzorg voel ik dat ik mijn leeftijd en levenservaring als voordeel heb. Ik was er wel van overtuigd toen ik ging solliciteren dat ik de nodige bagage had.”
Driekwart van de herintreders is naast de zorg voor het gezin maatschappelijk geëngageerd in het vrijwilligerswerk, mantelzorg of volgt cursussen en opleidingen. Kwaliteiten en competenties genoeg dus, maar deze moeten enerzijds bevestigd worden aan de hand van aangepaste begeleiding en moeten anderzijds erkend worden door de arbeidsmarkt en het beleid.
U zegt? Herintreder?
Het is moeilijk om als herintreder aangepaste begeleiding en voldoende aandacht te krijgen wanneer deze doelgroep niet als aparte groep in kaart wordt gebracht. Bij de VDAB behoren herintreders tot de omvattende categorie ‘vrij ingeschreven werkzoekenden’, waarbij het gaat over mensen die geen werkloosheidsuitkering krijgen. Naast herintreders zijn in deze categorie ook werkzoekenden aanwezig die geschrapt zijn van werkloosheidsuitkering of allochtonen die juist werk beginnen te zoeken.
Aangepaste begeleiding
Omdat de groep van herintreders geen categorie op zich vormt, zijn veel consulenten van de VDAB en opleidingsverantwoordelijken niet vertrouwd met de definitie van herintreders. Door zicht te hebben op de noden én kwaliteiten van deze doelgroep, kunnen zij herintreders beter begeleiden richting arbeidsmarkt. De begeleiding kan daarbij zorgen voor arbeid op maat van het gezin van de herintreders. Voor meer dan de helft van de herintreders is deeltijds werk de ideale formule om weer aan de slag te gaan en het werk met het gezin te kunnen combineren.
“Ik wilde heel graag deeltijds werken, niet voltijds. Dat is een te grote belasting voor mezelf, maar ook voor mijn gezin.”
Maar ook gezinsvriendelijke werkuren zijn belangrijk, zeker voor ouders met schoolgaande kinderen.
“Pas op, het is maar van acht tot twaalf, het is maar halftijds, maar ik heb dat allemaal goed bekeken. De kinderen zijn ’s morgens naar school van zeven uur en om vijf uur komen ze weer thuis. Ze missen mij eigenlijk niet, aangezien ik maar weg ben van acht tot twaalf.”
Aan het werk…
Hoewel voor de helft van de werkende herintreders de overstap naar de arbeidsmarkt als zwaar ervaren wordt door bijvoorbeeld de aanpassing aan het werkritme, is de meerderheid ondertussen dit ritme gewoon. Zij zijn tevreden met de sociale contacten en de kansen die hun werk biedt om hun talenten verder te ontplooien.
“Ik denk dat je een beetje geboren wordt waar je goed in bent. En als je dat vindt, en je doet daar iets mee, dat je goed op weg bent. Je moet een beetje geluk hebben in het leven hé. Natuurlijk moet je er dingen voor doen hé. Niet alles gaat vanzelf, maar ‘doe het dan’, zeg ik.”
Bibliografie
Bibliografie
Administratie Werkgelegenheid (2001). Vlaams Actieplan Europese Werkgelegenheidsrichtsnoeren. Een Vlaamse bijdrage aan het Belgisch Nationaal Actieplan 2001. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
Belastingsdienst (2008). Combinatiekorting, geraadpleegd op 25 april 2008, op http://www.belastingdienst.nl/particulier/alsugaatwerken/alsugaatwerken….
Belgische Senaat (2007). Senate of Belgium, geraadpleegd op 15 september 2005 op http://www.senate.be.
Bird, E. (1999). Lifelines and lines: re-training for women returning to higher level occupations – policy and practice in UK. International Journal of Lifelong Education, 18(3), 203-216.
Bont, M. & Limberger, L. (2004). Fulltime moederen. De andere carrière. Utrecht: Komos.
Bouverne-De Bie, M. (2001). Sociale Agogiek. Gent: Academia Press.
Carmen, M., Van Roy, A. & De Brant, V. (1995). Maak er werk van. Een begeleidingsproject voor herintreedsters. Vorming, 11(22), 115-129.
Chae, M. H. (2002). Counseling reentry women: an overview. Journal of Employment Counseling, 39(4), 146-152.
Competentiespiegel (2007). Competentiespiegel, geraadpleegd op 13 september 2007, op http://www.competentiespiegel.be/modules/motionmill/index.php?iid=159.
Corijn, M. (2004). Werk en gezin: hoe willen Vlamingen dit combineren en hoe kan de overheid hen hierbij helpen? Over-Werk, 2004(4), 172-177.
Crompton, R. & Harris, F. (1998). Explaining women’s employment patterns: ‘orientations to work’ revisited. British Journal of Sociology, 4(1), 118-137.
De Maesschalk, E. (1996). Een Bond voor alle gezinnen. Geschiedenis van de gezinsbeweging in Vlaanderen. Brussel: Bond van Grote en Jonge Gezinnen vzw.
Doorewaard, H., Hendrickx, J. & Verschuren, P. (2004). Work orientations of female returners. Work, Employment & Society, 18(1) 7-27.
Ehrhardt, U. & Johnen, W. (1999). De tweede loopbaan. Voetangels en klemmen op het pad van de herintredende vrouw. Rijswijk: Uitgeverij Elmar B.V.
Encyclopedie (2008). Encyclopedie Nederlandstalig, geraadpleegd op 3 mei 2008 op http://www.encyclo.nl/begrip/.
Europees Sociaal Fonds [ESF] (2007a). Overzicht projecten ESF zwaartepunt 5, geraadpleegd op 17 september 2007, op www.esf‑agentschap.be/.../resc001/esfvldr/zwpt5/Overzicht%20projecten%20ESF%20zwaartepunt%205(2000-2003).doc.
ESF (2007b). ESF-Agentschap Ezine 9, geraadpleegd op 17 september 2007, op http://www.esf-agentschap.be/2000-2006/NIV_1/ezine/ezine9.htm.
Feiter, A. (2001). De hordeloop van de herintreedsters. Opzij, 29(11), 70-73.
Federatie Nederlandse Vakbeweging [FNV] (2000). Terug van weggeweest. Een onderzoek naar de positie van herintreedsters op de arbeidsmarkt. Amsterdam: FNV.
Fouarge, D. (2006). Helpt kinderopvang de herintreding van moeders stimuleren? Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 22(2), 268-279.
Geurts, K. & Van Woensel, A. (2005). Genderzakboekje. Zij en hij op de arbeidsmarkt. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
Geurts, K. (2002). Minder gezin, meer arbeid? De arbeidsdeelname van de bevolking naar gezinspositie. Leuven; Brussel: Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid en Vorming [WAV]; Vlaams Interuniversitair Onderzoeksnetwerk Arbeidsmarktrapportering [VIONA] Stuurgroep Strategisch Arbeidsmarktonderzoek.
Ghysels, J. & Debacker, M. (2007). Zorgen voor kinderen in Vlaanderen: een dagelijkse evenwichtsoefening? Leuven: Acco.
Govaert, K. & Buysse, B. (2004). Enquête naar het gebruik van buitenschoolse opvang voor kinderen van 3 jaar tot 12 jaar. Brussel: Kind en Gezin.
Hardarson, O. (2006). People outside the labour force: Declining inactivity rates. Statistics in focus, 2006(2), 1-8.
Herremans, W. (2005). Activeren, competenties mobiliseren. In Steunpunt WAV (red.), De arbeidsmarkt in Vlaanderen, Jaarboek 2005 (pp. 111-116). Leuven: Steunpunt WAV.
Heymann, F. (1992). Arbeidsoriëntatie voor herintreedsters met een lage opleiding: beginnen bij het begin en analyse op maat. Tijdschrift voor Sociale Interventie, 1(1), 18-28.
Jacobs, A. (2005). Waardedifferentiatie vanuit onderwijsniveau. Scriptie ingediend tot het behalen van de graad van licentiaat in de Sociale Wetenschappen: Sociologie. Brussel: Vrije Universiteit Brussel [VUB].
Janssen, M. & Faber, J. (2003). Een vergeten groep: werkzoekenden zonder uitkering. In Reïntegratie, 2003(6), 1-8.
Janssen, M.M., Stavenuiter, M.M.J. & Bijwaard, G.E. (2001). “Ik ga niet betalen om te werken”. Breukelen: Nyfer.
Janssens, F. (1985). Betrouwbaarheid en validiteit in interpretatief onderzoek. Pedagogisch Tijdschrift, 10(3), 149-161.
Kenniscentrum Erkenning van eerder/elders Verworven Competenties [EVC] (2008). Kenniscentrum EVC – Erkennen van verworven competenties, geraadpleegd op 13 januari 2008, http://www.kenniscentrumevc.nl/.
Keene, J.R. & Quadagno, J. (2004). Predictors of perceived work-family balance: gender difference or gender similarity? Sociological Perspectives, 47(1), 1-23.
Killy, K.E. & Borgen, W.A. (2000). Self-confidence and the re-entry experience for North American women. International Journal for the Advancement of Counseling, 22(2), 119-130.
Lammens, A. (2000). Ambivalentie in de beleving van thuisblijvende vrouwen. Scriptie ingediend tot het behalen van de graad van licentiaat in de Familiale en Seksuologische Wetenschappen. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven [KUL].
Lamote, A. (1991). Thuiswerkende ouders: een situatieschets. Gezinsbeleid in Vlaanderen, 20(2), 28-31.
Lane, N. (1999). Inequality in the careers of HNS nurses. A regional case study of qualified nurses in NHS Wales. Personnel Review, 28(4), 319-335.
Lewis, J. (2004). Project 9: Tackling inequalities in work and care: policy initiatives and actors at the EU and UK levels. Londen: GeNet – ESRC Gender Equality Network.
Lucassen, S. (2004). Herintreedsters op de arbeidsmarkt. Sociaaleconomische Trends, 2004(2). 20-26.
Luyten, P. & Lowyck, B. (2004). Methoden van Onderzoek in de Psychologie. Het onderzoeksinterview. Leuven: KUL.
Markant vzw (2007). Markant vzw. Project Homemanager, geraadpleegd op 13 september 2007, op http://www.markantvzw.be/~cezov/viewobj.jsp?id=96238.
Markant vzw (2008). Dochters van Venus – carrière in een vrouwelijk perspectief, geraadpleegd op 14 mei 2008, op http://www.markantvzw.be/dochtersvanvenus/.
Maso, I. & Smaling, A. (2004). Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie. Amsterdam: Boom.
McRae, S. (2003). Constraints and choices in mothers’ employment careers: a consideration of Hakim’s Preference Theory. British Journal of Sociology, 54(3), 317-338.
McDonald, S. (2005). Patterns of informal job matching across the life course: entry-level, reentry-level, and elite non-searching. Sociological Inquiry, 75(3), 403-428.
McGraw, L. (1982). A selective review of programs and counselling interventions for the reentry women. The Personnel and Guidance Journal, 1982(61), 469-472.
Miller, C.D. & Salkind, N.J. (2002). Handbook of research design and social measurement. Thousand Oaks: Sage Publications.
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (2007). Vlaamse actieplan Europese werkgelegenheidsrichtsnoeren 2001, geraadpleegd op 13 september 2007, op http://www2.vlaanderen.be/ned/sites/werk/documenten/vlap2001.pdf.
Moen, P., Downey, G. & Bolger, N. (1990). Labor-force reentry among U.S. homemakers in midlife: a life-course analysis. Gender and Society, 4(2), 230-243.
Neyens, H. (1985). Motieven van thuisblijvende moeders. Literatuurstudie en interviews bij moeders met een hoger opleidingsniveau. Scriptie ingediend tot het behalen van de graad van licentiaat in de Pedagogische Wetenschappen. Leuven: KUL.
Nationaal Instituut voor de Statistiek [NIS] (2008). Werkgelegenheid en werkloosheid, geraadpleegd op 27 april 2008, http://statbel.fgov.be/figures/d31_nl.asp#2.
Onderwijs Vlaanderen (2008). Hervorming volwassenenonderwijs, geraadpleegd op 5 mei 2008 op http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2006p/1201-hervorming-volwassenenon….
Oriëns, N. (2002). Nieuwetijds moederen. De thuisblijfmama. Amsterdam: Ouders Online.
Pascall, G. & Lewis, J. (2004). Emerging gender regimes and policies for gender equality in a wider Europe. Journal of Social Policy, 33(3), 373-391.
Peeters, J. (2005). Kinderen en Europa. In M. Vandenbroeck (red.). Pedagogisch management in de kinderopvang (pp 32-34). Amsterdam: Uitgeverij SWP.
Perry-Jenkins, M. & Repetti, R. & Crouter, A.C. (2000). Work and family in the 1990s. Journal of Marriage and the Family, 62(4), 981-998.
Plantenga, J. & Siegel, M. (2004). Childcare in a changing world. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen.
Politiek.net (2007). Meer aandacht voor herintreedsters, geraadpleegd op 7 december 2007, op http://www.politiek.net/hermes/22426.
Russell, H., Smyth, E., Lyons, M., O’Connell, P.J. (2002). Getting out of the house. Women returning to employment, education and training. Dublin: Liffey Press.
Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening [RVA] (2008). Hebt u recht op de voordelen ACTIVA (werkkaart)? Geraadpleegd op 25 april 2008, op http://www.rva.be/D_opdracht_activa/Regl/Werknemers/SubcontentNL-02.htm.
Schuyten, G. (2004). Modellen van empirisch onderzoek 1. Kwalitatief interview. Gent: Universiteit Gent.
Schuyten, G. (2005). Methoden en technieken van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Gent: Universiteit Gent.
Shaw, S., Taylor, M. & Harris, I. (1999). Jobs for the girls. A study of the careers of professional women returners following participation in a European funded updating programme. International Journal of Manpower, 20(3/4), 170-188.
Shepherd, J. & Saxby-Smith, S. (2001). Overcoming Barriers to Employment for Women. In S. Manning, T. Griffiths & T. Oliveira (Eds.). VETNET ECER 2002 proceedings: Current research in European vocational education and human resource development. Berlin: Wissenschaftsforum Bildung und Gesellschaft e.v.
Slipkes, L., Burgert, J., Kolar C. & van Toorn, H. (2001). (Potentiële) herintreedsters onder de loep genomen. Den Haag: Beleidsonderzoek en -Advies groep.
Stevens, E. & Tielens, M. (2006). Halverwege Lissabon: ook de niet-beroepsactieven? Over-Werk, 2006(4), 11-14.
Steunpunt WAV (2007). Cijfers niet-beroepsactieven, geraadpleegd op 6 september 2007, op http://www.steunpuntwav.be.
Sutherland, J. & Stewart, G. (1997). Taxonomy of firms with reference tot human resource strategies. Some observations from an employers’ survey on women returners. Personnel Review, 26(2), 43-65.
Taniguchi, H. & Rosenfeld, R.A. (2002). Women’s employment exit and reentry: differences among whites, blacks, and Hispanics. Social Science Research, 2002(31), 432-471.
Tielens, M. (2003). Mobiliteit tussen werk en niet-werk. In Steunpunt WAV (red.), De arbeidsmarkt in Vlaanderen, Jaarboek 2003 (pp. 139-148). Leuven: Steunpunt WAV.
Tijdens, K.G. & Wetzels, C.M.M.P.(2002). Gevraagd: herintreedsters. Nemesis, 18(2), 39-45.
Tijdens, K.G. (2001). De Vrouwenloonwijzer. Werk, lonen en beroepen van vrouwen. Amsterdam: AIAS research report 7.
Tijdens, K.G. & Wetzels, C.M.M.P.(2003). Verborgen reserves: onder welke voorwaarden willen vrouwen herintreden? In H. Maassen van den Brink en W. Salverda (red.), De Nederlandse Arbeidsmarktdag 2002. Congresbijdragen (pp. 135-145). Amsterdam: Stichting Nederlandse Arbeidsmarktdag.
Tomlinson, J. (2004). Reconciling Work an Family Life. Central Issues for Women Returners in the 21st Century. Report for the Women Returners Network.
Vacature.com (2008). Vacature.com: Terug naar de werkvloer: van huismoeder tot carrièrevrouw, geraadpleegd op 17 april 2008, op http://www.vacature.com/scripts/ArtZoeker/display-article.asp?ID=9781&s….
Van Bavel, J. & Bastiaens, V. (2007). De recente evolutie van de vruchtbaarheid in het Vlaamse Gewest: update 2006. Interface Demography Working Paper 2007 (1). Brussel: VUB.
Van Dale (2008). Van Dale Woordenboek, geraadpleegd op http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/.
Van Dongen, W., Beck, M. & Vanhoute, E. (2001). Beroepsleven en gezinsleven. Het combinatiemodel als motor voor een actieve welvaartsstaat? Brussel: Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudie [CBGS]-publicaties.
Van Mechelen, N. (2001). De niet-beroepsactieve bevolking in Vlaanderen. In Steunpunt WAV (red.), De arbeidsmarkt in Vlaanderen, Jaarboek 2001 (pp. 69-80). Leuven: Steunpunt WAV.
Van Ourti, S. & Mortelmans, D. (2004). Indicatoren van de leefsituatie van het kind in Vlaanderen 2002. Antwerpen: Kind en Gezin.
Van Peer, C. (2002). Kinderen krijgen: minder en later… Een greep krijgen uit het CBGS-onderzoek over uitstel van ouderschap in Vlaanderen en enkele Europese landen. Brussel: CBGS.
Van Regenmortel, T & Vandeloo, R. (1991). Huisvrouw: geen beroep meer tot aan het pensioen. Gezinsbeleid in Vlaanderen, 20(2),32-40.
Van Regenmortel, T., De Cock, C. & Vandeloo, R. (1990). Herintreedsters: een risicogroep als geen ander. Deel 1: profiel en arbeidsperspectieven van herintreedsters en langdurig werkloze vrouwen. Leuven: Hoger Instituut voor de Arbeid [HIVA]-KUL.
Vandemeulebroecke, L.; De Munter, A., Moeyaert, N. & Van den Bosch, L. (1999). Waardering, verdeling en overdracht van de vrouwelijke zorg in opvoeding. Leuven: KUL, Faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen, Centrum voor Gezinspedagogiek.
Vandenbroucke, F. (2007). Vlaams Actieplan Werkloosheidsvallen 2007. Brussel: Ministerie van Werk, Onderwijs en Vorming.
Vejar, C.M. & Madison-Colmore, O.D. & Ter Maat, M.B. (2006). Understanding the transition from career to fulltime motherhood: a qualitative study. The American Journal of Family Therapy, 34(1), 17-31.
Vermeiren, P.P., Mortelmans, D., Heylen, L. & Booghmans, M. (2006). De onderbroken loopbaan ontrafeld. Over-Werk, 2006(4), 57-72.
Vlaams Parlement (2007). Vlaams Parlement, geraadpleegd op 15 september 2007 op http://www.vlaamsparlement.be.
Wetzels, C.M.M.P. & Tijdens, K.G. (2002). Ficties en feiten over herintreedsters. Economisch Statistische Berichten, 87(4349), 176-178.
Yu, W. (2006). National contexts and dynamics of married women’s employment reentry: the cases of Japan and Taiwan. The Sociological Quarterly, 2006(47), 215-243.
