Een tendens naar post-globalisme? Een explorerend onderzoek naar de rol van lokaliteit binnen de Vlaamse festivalprogrammering.
Een gezonde Vlaamse festivalindustrie?
De Vlaamse festivalzomer draait weer op volle touren en mede dankzij het mooie zomerweer lijkt de Vlaamse festivalwereld na lange tijd weer te floreren. Is dit slechts een sussende vinger op een ongeneeslijke wonde? In het voorjaar doken in de media namelijk verschillende verontrustende berichten op die stelden dat verschillende festivals het voor bekeken hielden of een sabbatjaar zouden inlassen. De grote boosdoeners bleken de economische crisis en het slechte zomerweer te zijn. Maar, kan het zijn dat er naast deze factoren geen onzichtbaar mechanisme aan het werk is dat onze Vlaamse festivals in moeilijkheden brengt? Zijn al deze factoren niet te wijten aan een meer algemene tendens binnen cultuurland: de these van het post-globalisme? Of, toegepast op de Vlaamse festivalwereld: grijpen programmatoren steeds meer en meer terug naar de muzikale acts van eigen bodem? En wat zijn de gevolgen van het stijgende succes van onze Vlaamse artiesten?
Een zelfdestructieve lokale ruggengraat?
De masterproef, getiteld ‘Een tendens naar post-globalisme? Een explorerend onderzoek naar de rol van lokaliteit binnen de Vlaamse festivalprogrammering’, tracht door middel van een explorerend en kwalitatief onderzoek de rol van lokaliteit binnen de Vlaamse muziekfestivalprogrammering te beschrijven. Het eerste inleideinde theoretische luik besteedt bijzondere aandacht aan de kernconcepten en theorieën omtrent (1) globalisering in het algemeen; (2) globalisering in de cultuurindustrie; (3) globalisering in de muziekindustrie en (4) Vlaamse muziekfestivals. Recent onderzoek toont aan dat we heden ten dage in een post-globaal tijdperk zijn aanbeland waar het lokale meer en meer aan belang wint, dit ten nadele van het globale. Deze evolutie lijk zich ook in de muziekindustrie te manifesteren waar de Amerikaanse en Britse muziekmarkten hun dominante positie zien verzwakken ten voordele van de eigen, lokale muziekmarkten. Een belangrijke katalysator in dit proces was de regionalisering van de invloedrijke muziekzender MTV.
In concreto werden zestien festivalprogrammatoren en een vijftal muziekjournalisten over dit onderwerp aan de kaak gesteld. Er werd bevraagd (1) welke selectiecriteria de festivalprogrammatoren hanteren voor het boeken van een muzikale act en (2) wat de hedendaagse rol van de Vlaamse muzikale acts binnen de Vlaamse festivalprogrammering is. De onderzoeksresultaten tonen aan dat ‘kostprijs’ (13/16) en ‘populariteit’ (11/16) de belangrijkste selectiecriteria zijn. Lokaliteit (8/16) daarentegen wordt minder vaak gehanteerd, maar blijft belangrijk. Vervolgens bevestigt dit onderzoek de these van het post-globalisme binnen de Vlaamse festivalwereld. Vlaamse muzikale acts zijn de ruggengraat van de Vlaamse festivals, dit mede veroorzaakt door de stijgende media-aandacht voor de Vlaamse artiesten -de creatie van een hyperrealiteit - en de explosie van de festivalindustrie in Oost-Europa en de VS. Al blijkt deze ruggengraat zelfdestructief te zijn. De celebratie van het lokale werkt opbod in de hand en de gages van de Vlaamse (populaire) artiesten schieten de hoogte in. Bovendien is deze ruggengraat ook statisch. Vlaams talent botst als het ware tegen een glazen plafond en stoot moeilijk door naar de headlinespots waardoor een doorbraak in het buitenland bemoeilijkt wordt. Oplossingen kunnen gevonden worden in (1) het courant toepassen van exclusiviteit als selectiecriterium; (2) de steeds populairder wordende belevings –en nichefestivals en (3) een mentaliteitswijziging bij de Vlaamse festivalprogrammatoren.
Bibliografie
Achterberg, Peter, Heilbron, Johan, Houtman, Dick & Aupers, Stef (2011) A Cultural Globalization of Popular Music? American, Dutch, French and German Popular Music Charts (1965 to 2006). American Behavioral Scientist, 55(5), p. 589-608.
Adorno, Theodor Wiesengrund & Simpson, George (1941) On Popular Music. In Studies in Philosophy and Social Science (17-48). New York: Institute of Social Research.
Aldridge, Alan (2005) The Market. Cambridge: Polity Press.
Anderson, Benedict (1991) Imagined Communities: Reflection on the Origin and Spread of Nationalism. Londen: Verso.
Appadurai, Arjun (1990) Disjuncture and difference in the global cultural economy. In Featherstone Mark (ed.), Global Culture: Nationalism, Globalization and modernity (p. 295-310). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Appadurai, Arjun (1996) Modernity at large: Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Benjamin, Walter (1935) The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction, http://design.wishiewashie.com/HT5/WalterBenjaminTheWorkofArt.pdf [consulted on: 17.10.2012]
Bennet, Andy (2005) Culture and everyday life. Londen: Sage Publications.
Billiet, Jaak & Waege, Hans (2005) Een Samenleving Onderzocht. Methoden van Sociaalwetenschappelijk Onderzoek. Antwerpen: Uitgeverij De Boeck.
Biltereyst, Daniël & De Smaele, Hedwig (2000) Transformatie en continuïteit van de Europese televisie. Gent: Academia Press.
Canclini, Garcìa (1995) Hybrid Cultures: Strategies for Entering and Leaving Modernity. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Christiaens, Jan (2008) The Sound (of) Dialectics. Notes on Adorno‟s Philosophy of Music. Phrasis: Studies in Language and Literature, 49(1), p. 31-42.
De Meyer, Gust (2004) Cultuur met een kleine c. Leuven: Acco.
De Meyer, Gust (2004) Sprekende machines: de Geschiedenis van de fonografie en van de muziekindustrie. Leuven: Acco.
De Meyer, Gust (2010) Rock is Dood. Gent: Academia Press.
Ferreira, Fernando & Waldfogel, Joel (2010) Pop Internationalism: Has a half century of world music trade displaced local culture? Working paper: National Bureau of Economic Research. Cambridge.
Friedman, Thomas (2005) The World is Flat. New York: Farrar, Strauss and Giroux.
Gane, Mike (2000) Modern European Thinkers: Jean Baudrillard: In Radical Uncertainty. Londen: Pluto Press.
Geertz, Clifford (1973) The interpretation of cultures: selected essays.
New York: Basic Books.
Giddens, Anthony (1990) The Consequences of Modernity. Cambridge: Cambridge University.
Gill, Stephen (2003) Power and Resistance in the New World Order. Basingstoke: Palgrave.
Hall, Stuart (1997) Representation: Cultural Representations and Signifying Practices. Londen: Sage Publication.
Hardt, Michael & Negri, Antonio (2000) Empire. Cambridge: Harvard University Press.
Harvey, David (1989) The Condition of Postmodernity. Oxford: Basil Blackwell.
Hesmondhalgh, David (2007) The Cultural Industries, second edition. Londen: SAGE Publications.
Hoffman, Stanley (2002) ‘The Clash of Globalizations’. Foreign Affairs, 81(4), p. 104-115.
Horkheimer, Max, & Adorno, Theodor Wiesengrund (1987) Dialectiek van de Verlichting: filosofische fragmenten. Nijmegen: SUN.
Keunen, Gert (2013) Alternatieve mainstream: over selectiemechanismen in het muziekpopcircuit. Leuven: Uitgeverij LannooCampus.
Kjus, Yngvar (2009) Idolizing and Monetizing the Public: The Production of Celebrities and Fans, Representatives and Citizens in Reality TV. International Journal of Communication, 3(25), p. 277-300.
Lull, James (1995) Media, Communication, Culture. A Global Approach. Cambridge: Polity Press.
Lull, James (2000) Media, communication, culture: A global approach (2nd edition). New York: Columbia University Press.
Massey, Doreen (1994) Space, Place and Gender. Cambridge: Polity Press.
McGrew, Anthony (1992) A Global Society? In Hall, Stuart, D. Held & McGrew, Anthony. Modernity and its Futures. Cambridge: Polity Press.
Paddison, Max (1982) The Critique Criticised. Adorno and Popular Music. Popular Music, 2(1), p. 201-218.
Paddison, Max (1993) Adorno’s aesthetics of music. Cambridge: Cambridge University Press.
Paddison, Max (2002) Immanent Critique or Musical Stocktaking? Adorno and the Problem of Musical Analysis. In N. Gibson, & A. Rubin (Reds.), Adorno: A Critical Reader (p. 209-233). Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
Ritzer, George (1983) “The McDonaldization of Society.” Journal of American Culture, 6 (1), p. 100-107.
Ritzer, George (1993) The McDonaldisation of Society. Thousand Oaks: Pine Forge Press.
Ritzer, George (2004) The Globalization of Nothing. Thousand Oaks, CA: Sage.
Ritzer, George (2007) The Globalization of Nothing 2. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Robertson, Roland (1992) Globalization: Social Theory and Global Culture. Londen: Sage.
Robertson, Roland & White, Kathleen (2003) Globalization: An Overview. in Roland Robertson & White, Kathleen (Reds.), Globalization: Critical Concepts in Sociology (p. 1-44). London: Routledge.
Rogers, Richard (2006) From Cultural Exchange to Transculturation: A Review and Reconceptualization of Cultural Appropriation. Communication Theory, 16, p. 474-503.
Rosneau, James (1990) Turbulence in World Politics. Princeton: Princeton University Press.
Sadie, Stanley (2001) The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition. Volume 2. Aristoxenus to Bax. Londen: Macmillan Publishers Limited.
Swank, Duane (2002) Global Capital, Political Institutions, and Policy Change in Developed Welfare States. Cambridge: Cambridge University Press.
Tillekens, Ger (1998) Het geluid van The Beatles. Amsterdam: Het Spinhuis.
Tomlinson, John (2007) The Culture of Speed: the coming of immediacy. London: Sage Publications.
Van Der Plas, Jan & Vastesaeger, Tijs (2009) De Muzikantengids. Handboek voor muzikant en DJ. Katwijk: Django Music & Publishing.
Vandendriessche, Kathleen. ‘Eigen rock eerst?’ Een verkennend onderzoek naar de rol van lokaliteit binnen de pop –en rockprogrammatie van muziekcentra en muziekclubs. MA thesis. Vrije Universiteit Brussel, 2011. Print.
Vervoort, L. Rockfestivals in Vlaanderen: casestudy het Sjockfestival. MA thesis. Katholieke Universiteit Leuven, 1998. Print.
Williams, Richard (1989) Resources of hope: culture, democracy, socialism. Michigan: Verso.
