De "Hanggangs" van Vlaanderen
De “Hanggangs” van Vlaanderen; een politieprobleem of niet?
INLEIDING
Over de hele wereld vinden we jongeren terug in het straatbeeld. Ze wekken subjectieve gevoelens van onveiligheid op, en bezorgen politie en beleidsmakers kopzorgen. Zij krijgen immers klachten van burgers die het rondhangende, betekenisloze gedrag beu zijn, of die zich geïntimideerd voelen door de aanwezigheid en het gedrag van de jongeren. Politie is in de aanpak van het probleem enkel een schakel die opdrachten dient uit te voeren en een oplossing dient te bieden voor een lokaal probleem als het zich stelt. In deze meesterproef gaan we verder in op de visie die Vlaamse politiefunctionarissen hebben over deze problematiek en de aanpak ervan.
METHODEN EN RESULTATEN
Om tot onze resultaten te komen, hebben we 22 politiemensen gesproken. We hebben hierbij getracht om mensen te betrekken die nauw met de “hangjongeren” samenwerken. De betrokken respondenten kwamen zowel uit grootsteden als uit kleinere gemeenten, en waren verdeeld onder rang, anciënniteit en leeftijdscategorie. Op deze manier hoopten we een verscheidenheid te krijgen waardoor zoveel mogelijk oogpunten belicht zouden worden. Politiemensen die als inspecteur op het terrein staan, hebben mogelijk een andere ervaring met de jongeren dan commissarissen op beleidsniveau. Jonge gardes staan mogelijk zelf nog dichter bij de hangcultuur van jongeren dan oudere gardes, enzovoorts.
Wat onmiddellijk duidelijk werd, is dat het heel moeilijk is voor politiemensen om “hangjongeren” en hun “hanggedrag” te beschrijven. Het probleem blijkt zeer plaatselijk te zijn en kan van bijna onbestaand tot zeer problematisch variëren. Vaak betreft het problemen van overlast die zeer individueel bekeken moeten worden omdat er geen consensus over bestaat. Wat voor de ene persoon een hinder vormt, hoeft dat immers niet voor de ander te zijn. Hoewel de mening van die ene wel een invloed kan betekenen voor de mening van de ander. Negatieve ervaringen die gedeeld worden, kunnen zorgen voor het creëren van een negatieve beeldvorming over de gehele groep rondhangende jongeren. Een eigenschap die politiemensen herkennen als gesproken wordt over de invloed van berichtgeving in media.
Wat uit dit onderzoek wel duidelijk blijkt is dat de hangjongeren in Vlaanderen er nog niet zo slecht aan toe zijn. Velen van hen bevinden zich in de aanvaardbare of hinderlijke groepen. Dit wilt zeggen; groepen die amper opvallen in het straatbeeld, of enkel in het vizier komen omdat zij kattenkwaad en kleine criminaliteit plegen. Zware feiten komen in Vlaanderen amper voor, of kunnen amper gelinkt worden aan de hangjongeren. Dit wilt niet zeggen dat er nooit zware feiten worden gepleegd door de jongeren, maar wel dat dit in mindere mate voorkomt, of dat zij niet gevat worden, waardoor de feiten verdwijnen uit de statistieken.
Hoewel men geen algemene profielschets kan opmaken over “de hangjongere”, geven de politiemensen uit ons onderzoek wel mee dat het vooral over schoolgaande jeugd gaat. Plaats en tijdstip van de feiten en overlast, wordt dan ook vaak in functie van het schoolse leven geschetst.
Een belangrijke vraag die onopgelost blijft, is de vraag naar de reden van het rondhangen. De respondenten hebben hier zelf geen antwoord op, en veel van hen lijken er ook niet echt over na te denken. Voor hen komt de aanpak en de verschuiving van de problematiek eerder op de eerste plaats, hoewel het begrijpen van het probleem inzichten kan geven die de aanpak kunnen beïnvloeden.
Het individuele karakter van rondhangen en de jongeren zelf, zorgt er voor dat er geen eenvormig beleid kan worden opgesteld om de problematiek aan te pakken. Politiemensen geven zelf aan dat het belangrijk is om de problemen lokaal te analyseren.
Partnerwerking vormt hierin een belangrijke schakel. Lokale partners kunnen belangrijke informatie aanreiken die van nut kan zijn bij het uitstippelen van een degelijk beleid. Een hekel punt hierbij is dat de respondenten aangaven dat de interne werking met andere politiediensten al niet altijd even vlot verloopt. De vraag rijst dan ook in welke mate men kan verlangen dat andere partners met hen samenwerken, als het intern niet eens lijkt te lukken.
Ten slotte komen we kort terug op enkele vaak gebruikte middelen om de overlast aan te pakken. Communicatie blijkt daarbij een belangrijke factor te zijn. Omdat preventie en betrokkenheid de jongeren positiever stemt en repressie zorgt voor onbegrip en verschuiving van het probleem.
CONCLUSIE
Deze thesis is geschreven aan de hand van ervaringen die politiemensen met ons gedeeld hebben. De bedoeling is om een dieper inzicht te krijgen in de gedachtegang van politiemensen. Zij geven heel duidelijk weer dat zij het probleem beschouwen als een probleem dat moet aangepakt worden door de politie, maar in samenwerking met partners als ouders, school en gemeente.
Het is gemakkelijk om te zeggen dat politie niets doet aan het probleem, maar voor hen is het niet altijd gemakkelijk om de overlast juist in de schatten als de jongeren het hinderlijke gedrag stoppen van zodra er een combi de straat in rijdt. Uit deze meesterproef blijkt dan ook dat het probleem serieus wordt genomen, maar gecompliceerder is dan het lijkt.
Men krijgt een verrassende kijk op politiemensen die meer begrip lijken te hebben voor de jongeren en hun situatie dan eerst aangenomen werd.
Bibliografie
Boeken
ALLEGAERT, P., en VAN BOUCHAUTE, B., Veert10 acht10. De leefwereld van jongeren; Vlaams Welzijnscongres over/met jongeren 18 en 19 februari 1999 Kortrijk, Leuven – Appeldoorn, Garant, 1999, p 352.
BANKS, C., Youth, crime and justice, Oxon, Routledge, 2013, p 328.
BEKE, B., VAN WIJK, A., & FERWERDA, H., Jeugdcriminaliteit in groepsverband ontrafeld: Tussen rondhangen en bendevorming, Amsterdam, Uitgeverij SWP, 2000, p 158.
BERKMOES, H., DE BOLLE, C., DE PAUW, E, DE RAEDT, E., & GOOSSENS, F., Zakboekje 2008 – 2009: politiefunctie, Kluwer, 2008, p 375.
BRASTER, J.F.A., De kern van casestudy’s, Assen, Van Gorcum & Comp B.V., 2000, p 133.
BRUGGEMAN, W., Evaluatie 10 jaar politiehervorming: een nabeschouwing, in: W. BRUGGEMAN, E. DEVROE, & M. EASTON (Eds.), Panopticon Libri 4: Evaluatie van 10 jaar politiehervorming: Terugkijken in het verleden en vooruitkijken in de toekomst, Antwerpen, Maklu, 2010, p 91 – 115.
BRUIER-DESMETH, S., CAPRASSE, V., CHRISTIAENS, J., DE FRAENE, D., ENHUS, E., NAGELS, C., & SMEETS, S., Op onderzoek naar stadsbendes: deskundigen aan het woord, Brussel, Caritas international, 2012, p 107.
BURNS, A.C., & BUSH, R.F., Principes van marktonderzoek: toepassingen met SPSS; vierde editie, Amsterdam, Pearson Education Benelux, 2006, p 532.
COOLS, M., DE RUYVER, B., EASTON, M., et al. (Red.), Governance of security research paper series. Safety, social problems and citizens’ perseptions: New empirical data, Antwerpen, Maklu, 2010, p 312.
DE BRUYCKERE, P., & SMITS, B., De jeugd van tegenwoordig sociaal, eenzaam, lui, cool, braaf, slim, rebels, Leuven, Uitgeverij LannooCampus, 2011, p 191.
DECORTE, T., & Zaitch, D. (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie, Leuven, Acco, 2009, p 544.
DE LAET, M., OFFERMANS, P., & TOYE, P., Marktonderzoek, Antwerpen, Uitgeverij De Boeck, 2004, p 583.
DEN BOER, D.-J., BOUWMAN, H., FRISSEN, V., & HOUBEN, M., Methodologie en statistiek voor communicatie-onderzoek, Kluwer, 2005, p 319.
DE VROEGE, M., VAN BAREN, A., & MEJERS, S., Aanpak hangjongeren in gemeenten; veiligheid door samenwerking, Centrum Criminaliteitspreventie Veiligheid, Rijswijk, Drukkerij Artoon BV, 2008, p 52.
FERWERDA, H., VAN DER LAAN, P., & VAN WIJK, A., De dunne draad tussen doorgaan en stoppen: allochtone jongeren en criminaliteit, Utrecht, Uitgeverij SWP, 1998, p 142.
HERMES, J., NABER, P., & DIELEMAN, A. (Red.), Leefwerelden van jongeren: thuis, school, media en populaire cultuur, Bussum, Uitgeverij Coutinho bv, 2012, p 271.
JAKOBS, J., FERWERDA, H., & BEKE, B., Focus op jeugdcriminaliteit: Inleiding voor de beroepspraktijk, Amsterdam, Uitgeverij SWP, 2006, p 271.
KORZILIUS, H., De kern van survey-onderzoek, Assen, Uitgeverij van Gorcum, 2000, p 140.
MANNING, P.K., Police work: the social organization of policing, Cambridge, Massachusetts Institute of Technology Press, 1977, p 430.
MAST, A., DUJARDIN, J., VAN DAMME, M., & VANDE LANOTTE, J., Overzicht van het Belgisch administratief recht 2009: studenteneditie, Mechelen, Kluwer, 2009, p 218.
PEETERS, J., Moeilijke adolescenten, Antwerpen, Garant, 2004, p 191.
PONSAERS, P. De verhouding politie – wetenschappelijk onderzoek. Kritische evaluatie van 25 jaar politieonderzoek in Europa en de Angelsaksische wereld, in: W. BRUGGEMAN, E. DEVROE, & M. EASTON (Eds.), Panopticon Libri 4: Evaluatie van 10 jaar politiehervorming: Terugkijken in het verleden en vooruitkijken in de toekomst, Antwerpen, Maklu, 2010, p 131 – 150.
RAES, K., Jeugd op de dool, Gent, Academia Press, 2009, p 66.
SOUDIJN, K., Onderzoeksverslagen schrijven; Praktische handleiding bij het schrijven van scripties en andere werkstukken voor hbo en wo, Antwerpen, Standaarduitgeverij, 2005, p 128.
VAN CEULEBROECK, N. (Eds.), De Hangman. Over jongeren in het straatbeeld, Brussel, Politeia, 2011, p 155.
VAN DEN BRINK, G., Geweld als uitdaging: de betekenis van agressief gedrag bij jongeren, NIZW Uitgeverij, 2001, p 430.
VAN DER VALK, B.W., De staat tegen de straat: Interactie tussen politieagenten en jongeren uit de straatcultuur, Utrecht, Universiteit Utrecht, 2007, p 101.
VAN GEMERT, F.H.M., Botsen met de buurt; Overlast en de wisselwerking tussen jeugdgroepen en de buitenwereld, in: G.J.N. BRUINSMA, W. HUISMAN, & R. VAN SWAANINGEN (Eds.), Basisteksten in de criminologie; Aard, omvang en verklaringen (Basisteksten in de criminologie, 1), Den Haag, Boom Juridische Uitgevers, 2005, p 489 - 496.
VAN GEMERT, F., & FLEISHER, M.S., In the grip of the Group, in: S.H. DECKER, & F.M. WEERMAN (Red.), European street gangs and troublesome youth groups, Oxford, AltaMira Press, 2005, p 11 – 30.
VAN MALDEREN, S., & VERMEULEN, G., Recreatie en (strafbare) overlast, Antwerpen, Maklu-Uitgevers nv., 2007, p 519.
VAN NOIJE, L., 19. De jeugd van tegenwoordig, in: A. VAN DEN BROECK, R. BRONNEMAN-HELMERS, & V. VELDHEER, Wisseling van de wacht: generaties in Nederland. Sociaal en Cultureel Rapport 2010, Den Haag, Sociaal en Cultureel Planbureau, 2010, p 434 – 452.
VENY, L.M., & DE VOS, N., Procesbekwaamheid van minderjarigen in bestuurlijke (beroeps)procedures, in: N. CALUWE, De procesbekwaamheid van minderjarigen, Antwerpen, Intersentia, 2006, p 103 – 162.
VERDONCK, E., COPS, D., PLEYSIER, S., & PUT, J., Jongeren en geweld: Dader- en slachtofferschap gemeten en beleefd, Leuven, Vlaams Vredesinstituut, 2011, p 246.
VERWEE, I, Wat doet de politie?, In VERWEE, I., HENDERICKX, E., & VLEK, F. (Eds.) (2009), Wat doet de politie?, Antwerpen, Maklu, 2009, p 306.
WALGRAVE, L. (ed.), Confronterende jongeren, Leuven, Universitaire Pers, 1996, p 271.
WARMENBOL, L., & GOOSSENS, L., Aandacht in’t kwadraat: in ‘probleembuurten’ werken met ‘probleemjongeren’, Leuven, Acco, 2006, p 192.
WERKGROEP OVERLAST, Handboek voor aanpak problematische jeugdgroepen Regio Utrecht: Structuur en werkwijze groepsaanpak, Utrecht, Vergroten veiligheid en vertrouwen, 2009, p 30.
YODER, R.S., Deviance and inequality in Japan: Japanese youth and foreign migrants, University of Bristol, The policy press, 2011, p 232.
Tijdschriftartikels
CAO, L., LAI, Y.-L., & ZHAO, R., Shades of blue: confidence in the police in the World, Journal of criminal justice, 2011, 40, p 40 – 49.
CLUSTERS, K., & ENGELS, R., Delinquentie van adolescenten: De rol van delinquente vrienden en emotionele problemen, Pedagogiek, 2003, (23), 2, p 137 – 155.
DE WELTEN, J., DE VISSCHER, S., & VANOBBERGEN, B., Is een ramp een ramp? De dominante constructie van de publieke ruimte door skaters uitgedaagd, Pedagogiek, 2007, 27 (3), p 187 – 200.
FERWERDA, H.B., Jeugdcriminaliteit en de rol van de groep. De groep als negatieve voedingsbodem. J* - Tijdschrift over jongeren, 2000, 1 (1), p 34 – 44.
MALONE, K., Street life: youth, culture and competing uses of public space, Envitonment and urbanization 2002, 14, (2), p 157 – 168.
MATTHEWS, H., TAYLOR, M., PERCY-SMITH, B., & LIMB, M., The unacceptable flaneur: The shopping mall as a teenage hangout, Childhood, 2000, 7, 279 – 294.
ROSTAMI, A., LEINFELT, F., & HOLGERSSON, S., An exploratory analysis of Swedish street gangs: applying the Maxson and Klein typology to a Swedish gang dataset, Journal of contemporary criminal justice, 2012, 28, 426 – 445.
TERPSTRA, J., Youth subculture and social exclusion, Young, 2006, (14), p 93 – 99.
VAN OENEN, G., Geslaagde emancipatie als probleem voor de politie, Justitiële verkenningen, 2012, 38 (5), p 84 - 93.
VAN WIJK, A., VAN HAM, T., & FERWERDA, H., Niet elke jeugdgroep is een jeugdbende, Proces, 2010, (89), 4, p 217 – 222.
VREVEN, E., Bang voor rondhangende jongeren?, Krax, 2007, 7 (1), p 28 - 29.
WEBB, V.J., REN, L., ZHAO, J.S., HE, N.P., & MARSHALL, I.H., A comparative study of youth gangs in China and the United States: Definition, offending, and victimization, International Criminal Justice Review, 2011, 21, (3), 225 – 242.
Onderzoeksrapporten
DE VROEGE, M., VAN BAREN, A., & MEIJER, S., Aanpak hangjongeren in gemeenten; veiligheid door samenwerking, Centrum Criminaliteitspreventie Veiligheid, Rijswijk, Drukkerij Artoos BV, 2008, p 52.
DE WREE, E., VERMEULEN, G., & CHRISTIAENS, J., (Strafbare) overlast door jongerengroepen in het kader van openbaar vervoer: Fenomeen, dadergroep, onveiligheidsbeleving, beleidsevaluatie en –aanbevelingen, Antwerpen, Maklu, 2006, p 348.
GEMEENTE EINDHOVEN, Sector Mens & Maatschappij afdeling Jeugd, Plan van aanpak risico Jongeren tot 23 jaar 2009 – 2010, Problematiek Marokkaans-Nederlandse jongeren, Eindhoven, 2009, p 66.
LAERMANS, R., VANHOVE, T., & SMEYERS, M., Voorlopig Eindrapport. Beeldvorming en beschrijving van de leefwereld van jongeren, Leuven, Katholieke Universiteit Leuven, 2001, p 242.
MOORS, H., Extreem? Moeilijk! Extreem en radicaal gedrag van jongerengroepen in Limburg, Tilburg, Instituut voor Beleidsonderzoek en Advies, 2007, p 55.
PEER, M., & TOUSSAINT, K., Youth in Stadbroek, Hogeschool Zuyd, Comparative European Social Research and Theory, 2007, p 66.
Raad voor maatschappelijke ontwikkeling, Tussen flaneren en schofferen: Een constructieve aanpak van het fenomeen, Amsterdam, Uitgeverij SWP, 2008, p 80.
VANMECHELEN, L., CHRISTIAENS, J., ENHUS, E., & ELIAERTS, C., Eindrapport standsbendes en hun buurt: onderzoek in opdracht van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, Brussel, VUB, 2001, p 95.
Andere publicaties
ANDERSSON ELFFERS, F., Overlastbeleving begrijpen en aanpakken: een kennisbasis voor de aanpak van overlast en verloedering, 2012, p 53.
BEKE, B., & VAN WIJK, A., Problematische jeugdgroepen: typen, kenmerken en achtergronden, 2001, p 13.
DEKEYSER, L., & VERBERT, V., Groepsvorming bij jongeren. Een explorerend onderzoek bij 14- en 15-jarige jongeren in vlaams-Brabant. Eindrapport, Leuven, KUL/Provincie Vlaams Brabant, 2002, p 56.
DESMET, N,. Totaalvisie op overlast – Een boete lost niets op, Lokaal, 2011, 32 – 34.
FERWERDA, H.B., JAKOBS, J.P., & BEKE, B.M.W.A., Signalen voor toekomstig crimineel gedrag: Een onderzoek naar de signaalwaarde van kinderdelinquentie en probleemgedrag op basis van casestudies van ernstig criminele jongeren, Dienst Preventie Jeugdbescherming en Reclassering, 1996, p 79.
NOORDA, J.J., & VEENBAAS, R.H., Rondhangende jongeren, Vrije Universiteit Amsterdam, Faculteit der Psychologie en Pedagogiek, 2006, p 13.
PRINS, M., De deugd van tegenwoordig: onderzoek naar jongeren en hun grenzen, Nijmegen, Radboud Universiteit Nijmegen, 2008, p 38.
VAN DEN BOGAERDE, E., VAN DEN STEEN, I., & DE BIE, A., Veiligheidsmonitor 2008-2009; Analyse van de federale enquête, Brussel, Federale Politie – Directie van de operationele politionele informatie, 2009, p 57.
VAN DER VALK, B.W., De staat tegen de straat: Interactie tussen politieagenten en jongeren uit de straatcultuur. Utrecht, Universiteit Utrecht, 2007, p 101.
VAN HOENACKER, B., Last van hangjongeren? Zorg dat ze snel vertrekken, Krax, 2008, (8), 1, 20 – 21.
VAN NOIJE, L., & WITTEBROOD, K., Overlast en verloedering ontsleuteld: veronderstelde en werkelijke effecten van het Actieplan overlast en verloedering, Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, 2009, p 112. [VAN NOIJE]
Online bronnen
Allochtoon (betekenis/definitie van). Geraadpleegd 4 mei 2013 van www.encyclo.nl/begrip/allochtoon .
Cameratoezicht. Geraadpleegd 1 mei 2013 van www.antwerpen.be/eCache/ABE/4/089.Y29udGV4dD04MDM0MTA2.html .
Cameratoezicht op het Kiel (Antwerpen). Geraadpleegd 1 mei 2013 van www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=BLJDE_20121020_004 .
Cultuur (betekenis/definitie van). Geraadpleegd 4 mei 2013 van http://www.encyclo.nl/begrip/cultuur .
Etniciteit (betekenis/definitie van). Geraadpleegd 4 mei 2013 van http://www.encyclo.nl/zoek.php?woord=etniciteit .
FAQ cameratoezicht. Geraadpleegd 21 oktober 2012 van www.antwerpen.be/docs/Stad/Bedrijven/Integrale_veiligheid/FAQ_cameratoe… .
Feminien vs masculien in de straatcultuur. Geraadpleegd 26 oktober 2012 van http://jeugdenzo.nl/2009/08/10/feminien-vs-masculien-in-de-straatcultuu… .
Gelijke onderwijskansen. Geraadpleegd 4 mei 2013 van www.lop.be/LOP/default.asp .
“Hangjongeren”. Avondklok en repressie bieden geen antwoord. Geraadpleegd 21 augustus 2012 van www.socialisme.be/lsp/archief/2007/08/21/avondklok.html .
Kordate aanpak bij samenscholingsverbod. Geraadpleegd 14 oktober 2012 van www.hbvl.be/nieuws/video/binnenland/extern-kordate-aanpak-bij-samenscho….
Milquet vraagt media het woord allochtoon niet te gebruiken. Geraadpleegd op 3 mei 2013. www.vandaag.be/entertainment/105919_milquet-vraagt-media-het-woord-allo… .
Nederlands woordenboek. Geraadpleegd op 25 december 2012 van www.woorden.org/index.php?woord=overlast .
Politie verlengt samenscholingsverbod in Molenbeek niet. Geraadpleegd 21 augustus 2012 van www.hbvl.be/nieuws/binnenland/aid1183392/politie-verlengt-samenscholing… .
Samenscholingsverbod in Matongewijk tot volgende maandag. Geraadpleegd 21 augustus 2012 van www.hbvl.be/nieuws/binnenland/aid1099203/samenscholingsverbod-in-matong… .
Straatcultuur en allochtone jongeren. Geraadpleegd 26 oktober 2012 van http://jeugdenzo.nl/2009/11/25/straatcultuur-en-allochtone-jongeren/ .
Very Irritating Police is succes aan Kust; Politie Westkust maakt evaluatie aanpak probleemjongeren. Geraadpleegd 21 augustus 2012 van www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=2N3DU2L6 .
VREVEN, E., Ongezouten: wie is er bang van rondhangende jongeren, LiSS. Geraadpleegd 14 oktober 2012 van www.dehangman.be/download/p/bang-voor-rondhangende-jongeren .
Afbeeldingen
Gas-boetes ruilen. Getekend door Lectrr, www.lectrr.be .
Hangadvocaten. Getekend door Lectrr, www.lectrr.be .
Interviews
- Interview Inspecteur A PZ 01 30 p
- Interview Inspecteur B PZ 01 16 p
- Interview Inspecteur PZ 02 33 p
- Interview Commissaris PZ 03 12 p
- Interview Inspecteur A PZ 04 13 p
- Interview Inspecteur B PZ 04 14 p
- Interview Commissaris PZ 04 12 p
- Interview Hoofdinspecteur A PZ 05 12 p
- Interview Hoofdinspecteur B PZ 05 17 p
- Interview Commissaris A PZ 06 23 p
- Interview Commissaris B PZ 06 16 p
- Interview Hoofdinspecteur PZ 07 29 p
- Interview Hoofdinspecteur PZ 08 18 p
- Interview Inspecteur + Inspecteur PZ 09 33 p
- Interview Inspecteur PZ 10 22 p
- Interview Inspecteur + Commissaris PZ 11 28 p
- Interview Hoofdinspecteur PZ 12 16 p
- Interview Hoofdinspecteur PZ 13 35 p
- Interview Hoofdinspecteur PZ 01 18 p
- Interview Hoofdinspecteur PZ 14 18 p
